2

öýðýã áàéæýý. 7-ð ñàðûí 16-ààñ 20-ûã äóóñòàë õóãàöààíä íýã òàëààñ Ìîíãîë,
Ǻâëºëòèéí öýðýã, íºãºº òàëààñ Óíãåðí÷¿¿äèéí õîîðîíä Äóõ íàðñ õàâüä
øèð¿¿í òóëàëäààí áîëæýý.
Ìîíãîë, Ǻâëºëòèéí àíãèóä Äóõ Íàðñíààñ (Õóëñòàé) 30 êì çàéòàé
ãàçàð áàéðëàæ áàéñàí áºãººä òýíäýýñ Óíãåðí ð¿¿ äîâòîëæ ýõýëæýý 597 .
Ýíý áàéëäààíä Ùåòèíêèí, ×îéáàëñàí íàðûí îòðÿäààñ ãàäíà Ǻâëºëòèéí
àðìèéí õýä õýäýí ìîðüò õîðîî îðîëöæýý. Ýíý áàéëäààíä ìîíãîë àðäûí
æóðàìò öýðãèéí áàðóóí çàìûí àíãèéí õîðîîí äàðãà Ë.Äàðüæàâ, àíãèéí
äàðãà Ä.Äàøçýâýã, Öýíä, Äàíäàð, Ǻâëºëòèéí öýðãèéí ìîðèí õîðîîíû äàðãà
Ê.Ê.Ðîñêîññîâñêèé, ìºí àíãèéí äàðãà Äàâûäîâ íàðûí êîìàíäàëñàí àíãèóä
ãàðàìãàé áààòàðëàã òýìöýë õèéæýý. Äàéñíû ãîë õ¿÷ íü Óíãåðí, Ðåçóõèí
íàðûí äèâèç¿¿ä áàéñàí áºãººä ìºí Ñóíäóé ã¿íèé õîøóóíààñ äàé÷ëàãäñàí
ìîíãîë öýðãèéí 300 îð÷èì õ¿í á¿õèé îòðÿä îðîëöæýý.
Äàéñàí ýòãýýä ºäºð á¿ð 50-60 õ¿íýýð õîõèð÷ áàéñàí ãýæ äýýðõ áàéëäààíä
îðîëöñîí ïàðòèçàí Äàìáà ÿðüæýý. Óíãåðí÷¿¿ä õ¿÷òýé öîõèãäîæ ç¿ã á¿ðò
óõàð÷ýý. Äàéñíû çàðèì íü (Êàçàãðàíäè, Ñóõàðåâ) Çàÿûí øàâèéã äàéð÷ áàðóóí
òèéø ÿâàõ ãýæ îðîëäæýý. ͺ㺺 çàðèì íü (Øóáèí) Òýñ ãîë ãàòëàí îäæýý.
Óíãåðí, Ðåçóõèí íàðûí óäèðäñàí ãîë õ¿÷ íü Ìîäîí õºëººð Ǻâëºëòèéí
íóòàãò óõðàí îðæýý. Ýíý òóëàëäààíû ¿åä óíãåðí÷¿¿äýä äàé÷ëàãäñàí ìîíãîë
öýðãèéí îòðÿä àðäûí æóðàìò öýðãèéí òàëä óâàí öóâàí îðñîîð áàéâ. Äóõ
íàðñíû öîõèëò òóí õ¿÷òýé áîëñîí ó÷ðààñ äàéñàí ýòãýýä èõ áóóíû ñóì, çýâñýã
õýðýãñëýý ÷ àâ÷ ÷àäàëã¿é çóãàòæýý. Äàéñàí ýòãýýäèéí óóëàíä îðõèñîí 300
âèíòîâ èõ, áàãà áóóíû ñóì, áóñàä çýð çýâñýã íýëýýä õýìæýýòýé áàéñíûã
ìîíãîë öýðýã îëçîëæýý.
Ñ¿õáààòàð òýð ¿åä ×îéáàëñàíä áè÷ñýí çàõèäàëäàà, Çàÿûí øàâü òèéø öýðýã
ÿàðàëòàé èëãýýæ, òýíä áàéãàà öàãààíòíûã óñòãàõ íü ÷óõàë ãýæ çààæýý 598 .
Ǻâëºëòèéí öýðãèéí àíãèóä ººðèéí íóòàãò íýâòðýí îðñîí óíãåðí÷¿¿äòýé
òóëàëäñààð áàéñàí áà Ìîíãîë öýðãèéí îòðÿäóóä, áàðóóí òèéø ãàðàõààð
òýì¿¿ëýõ çàìäàà ýíãèéí íîìõîí àðäóóäûã äýýðýìäýí òîíîæ ÿâàà
óíãåðí÷¿¿äèéí àíãèóäûã Àõàé ã¿í, Ìýðãýí ã¿í, Äàëàé âàíãèéí õîøóóäûí
íóòàãò õººæ öîõèñîîð áàéæýý.
Ýíý ¿åä õîëáîãäîõ Ñ¿õáààòàð, ×îéáàëñàí íàðûí çàõèäàë, õàðèëöàà,
áàéëäàæ áàéãàà àíãèóäàä ºãñºí Ñ¿õáààòàðûí òóøààëóóäàä óíãåðí÷¿¿äèéã
óñòãàæ ÿâàà ìîíãîë öýðãèéí áàéëäààíû çîðèëò, öýðýã àðäûí õàðèëöààã
õ¿÷òýé áîëãîõ áà öýðãèéí ñàõèëãà áàòûã äýýøë¿¿ëýõ òàëààð íàìààñ çîõèîæ
áàéãàà àæëûí áàéäëûã òîäîðõîé äóðäñàí áàéäàã.
Ýíý á¿ãä íü óíãåðí÷¿¿äèéã á¿ðìºñºí áóò öîõèõ òýìöýëä àðäûí çàñàã,
íàìûí áàéãóóëëàãûí ¿¿ðýã ìàø èõ áîëñíûã ãýð÷èëíý. Óíãåðí÷¿¿äèéí ýñðýã
Ǻâëºëòèéí öýðãèéí òóëàëäàæ áàéãàà õîøóóäàä ººðèéí òºëººëºã÷äèéã
597
Íàâààííàìæèë. Æàíæèí ×îéáàëñàí áàðóóí çàìûí áàéëäààíä. ÓÁ., 1945 îí. 37-ð òàë.
598
Ä.Ñ¿õáààòàð. Çàõèäàë áè÷ã¿¿ä. ÓÁ., 1952 îí. 22-ð òàë.
277