2

1915 îíû òîî áàðèìòààñ ¿çýõýä Áîãä õààíû øàâü íàð 55599 x¿í (¿¿íèé
äîòîð ëàì íàð 16954) áàéñàí áà øàâèéí ìàë á¿ãä 61161 òîëãîé, ¿¿íèé äîòîð
àäóó 25036, ¿õýð 21137, õîíü 10301 áàéæýý.
Öààøäàà ýíý òîî ¿ëýìæ èõ áîëæ íýìýãäæýý. 1918 îíû òîîëëîãûí ä¿íãýýñ
¿çýõýä øàâü íàðûí òîî 71058 õ¿ðòýë íýìýãäñýí (ò¿¿íèé äîòîð ëàì íàð 21180)
áàéæýý 197 .
1918 îíû òîîëëîãûí ä¿íãýýñ ¿çýõýä Áîãä ãýãýýíèé øàâü íü 198 îòîã
áàéñàí áà òóñ øàâèéí ìàë íü 201920 òîëãîé (¿¿íèé äîòîð àäóó 34440, ¿õýð
29743, òýìýý 6186, õîíü 131551) áàéæýý 198 .
Áîãä ãýãýýíèé ñàíä 1918 îíä øàâèàñ øàð òîñ 168356 æèí, ñààëèéí ¿íýý
1014, ò¿ëýý 23000 òýðýã, ìºí㺠213045 ëàí òàòâàðëàæ àâ÷ýý 199 .
Íèéñëýë õ¿ðýýíèé 26 ñ¿ì, õèéäèéí õýðýãöýýíä 1919 îíä çóçààí öàé
1000 øèðõýã, 48535 ëàí ìºíãº, îðîñ ðóáëü 189297, õÿòàä ÿí÷ààí 71778-ûã
öóãëóóëæýý 200 . Ýäãýýðýýñ ãàäíà íèéñëýë õ¿ðýý áà áóñàä ãàçðûí òîì ñ¿ì, õèéä,
õóòàãò õóâèëãààäûí 25 õèéä, ýäãýýðèéí õóðàë íîìûí çàðäàëä èõýýõýí ìºíãº
õºðºí㺠öóãëóóëñàí áàéæýý.
Øàâèéí õàðúÿàò áàéãóóëëàãóóäûí á¿ðýí áóñ òîî áàðèìòààñ ¿çýõýä ýäãýýð
á¿ãä íèéëýýä 800000 ëàí ìºí㺠áîëñîí áàéæýý.
Èõ øàâèéí àðäóóä ¿ëýìæõýí ÿäóóðàí õîîñîðñîí ó÷èð Áîãä õààíû 51000
ëàí ìºíãºíèé ºðèéã 4 àéìàãã øèëæ¿¿ëýõ, ººðººð õýëáýë àëáàòààð òºë¿¿ëýõ
ñàíàëûã 1912 îíä Áîãä õààíä àéëòãàæ áàéæýý.
Ýäãýýð äóðüäñàí òîî áàðèìò íü á¿ðýí áèø áîëîõûã áèä îíöëîí òýìäýãëýæ
áàéãàà þì.
Ãîë àëáà ãóâ÷óóðààñ ãàäíà øàâü, àëáàò, õàìæëàãà íàðààñ æèë á¿ð îðîí
íóòãèéí ÷àíàðòàé, îëîí æèæèã òàòâàð àâ÷ áàéëàà. Àëáàò, õàìæëàãà, øàâü
íàð àëáàí ¸ñíû áóñàä òàòâàðààñ ãàäíà îëîí òºðëèéí ãýíýòèéí îíöãîé àëáà
¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéâ. Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí ¨ñò ã¿íãèéí õîøóóíû òàìãûí
ãàçàð 1917 îíä Ñàíãèéí ÿàìàíä ºðãºäºë ãàðãàí òóñ õîøóóíû õîîñîð÷ áàéãààã
õàðãàëçàí ¿çíý ¿¿ ãýæ õ¿ñýæ áàéæýý 201 . Ýíý ºðãºäºëä äóðäàõäàà òºëæ áàðøã¿é
àëáà òàòâàð òóñ õîøóóíä íîîãäóóëñàí áà áàñ òóñ õîøóóíààñàà ãàð÷ îäñîí ºðõ
àéëä òàòâap íîãäóóëñíûã äóðäæýý.
Ñýöýíõàí àéìãèéí Äàé÷èí áýéñèéí õîøóóíä 1912 îíä îëîíõè ºðõ àéë
¿ëýìæ õîîñîðñîí áàéâ. Àéìãèéí ÷óóëãàíû áàðèìò áè÷èãò òóñ õîøóó õÿòàäûí
ï¿¿ñèéí õýäýí àðâàí ìÿíãàí ëàí ìºíãèéã òºëæ áàðñàíã¿é, ¿¿íèé äîòîð
÷óóëãàí äàðãà áà àéìãèéí öýðýã çàõèðàã÷èéí ºð øèð 18342 ëàí ìºíãèéã
197
ÌÓÀ. Îëíîî ºðãºãäñºíèé 8-ð îíû øàâü íàðûí á¿ãä îðîõ àì ìàëûã áàéöààñàí ä¿í òîâ÷ äàíñ.
Àâòîíîìèéí. 3-ð á¿ëýã, áîîäîë 9-ä 8-ð îíû 4 àéìãèéí õ¿í ìàëûí òîâ÷ äàíñ. ÌÓÀ. Àâòîíîìèéí
ôîíä. 3-ð á¿ëýã 2029-ð á¿ñ. Àâòîíîìèéí Èõ øàâèéí õ¿í ìàëûí òîîíû äýëãýðýíã¿é äàíñíû òîâ÷ ä¿í.
198
ÌÓÀ. Àâòîíîìèéí ôîíä. 4-ð àíãè, 26-ð á¿ëýã. 1472-ð á¿ñ.
199
Åðºíõèé äóãààð 780. Áàéðëàëòûí äóãààð 3. Ç¿éëèéí äóãààð 14, ä äàðààëñàí äóãààð 10. áàéðûí äóãààð 3-5.
200
ÌÓÀ, Äàíñíû äóãààð 3.2677-2693-ð á¿ñ.
201
ÌÓÀ. Àâòîíîìèéí ôîíä. Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí ¨ñò ã¿íèé òàìãààñ Ñàíãèéí ÿàìíàà õ¿ðãýñýí
áè÷èã.
75