2

Óëñûí àíõäóãààð èõ õóðëûã õóðàëäóóëæ, àíõíû ¯íäñýí õóóëèéã õýëýëöýí
áàòëàæ Á¿ãä Íàéðàìäàõ Óëñûã òóíõàãëàí çàðëàæ ÷àäñàí íü ãàðàìãàé ò¿¿õýí
¿éë ÿâäàë áîëñîí áèëýý.
Ìîíãîë îðîí XX çóóíû ýõýýð õè÷íýýí õîöðîãäìîë áàéñàí ÷ ãýñýí àðä
ò¿ìíèé äóíäààñ øèíý çóóíû óóð àìüñãàëûã òóñãàí ìýäýð÷ ÷àäñàí òóñãààð
òîãòíîë áà àðä÷èëëûí òºëºº òýìöýã÷ çîðèãòîé ç¿òãýëòýí òºðæ õóâüñãàëûã
ÿëóóëæ, òóñ îðíû ºìíº õºãæèë äýâøëèéí ãýðýëò çàìûã íýýæ ºãñºí íü ò¿¿õýí
ñóðãàìæòàé áºãººä íèéò àðä ò¿ìíèé áàõàðõàë ìºí.
XX çóóíû îëîí óëñûí õàðèëöààíä ãàðñàí õóâüñãàëò àðä÷èëñàí ¿çýë ñàíàà,
óëñ òºðèéí áîäëîãî 1921 îíû Ìîíãîë àðäûí õóâüñãàëä îðîëöîã÷ áà ò¿¿íèé
ç¿òãýëòí¿¿äýä çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàð, îþóí ñàíààíä íü ã¿íýý òóññàí áèëýý.
Õóâüñãàëûí óäèðäàã÷ ç¿òãýëòí¿¿ä óëñ îðíûõîî îíöëîã áà öàã ¿åèéíõýý
áàéäëûã õàðãàëçàí õ¿í àìûí äàâõàðãà òóõàéëáàë, ôåîäàë àíãèéí äýýä, äóíä
õýñýãò óõààëãààð õàíäàæ çàðèìûã íü òàëäàà òàòàæ àðä ò¿ìíèé õóâüñãàëò
òýìöýëä îðîëöóóëæ áàéñàí áèëýý. ¯¿íä Ìîíãîë Àðäûí Íàì, Ò¿ð Çàñãèéí
ãàçðààñ îëîí ò¿ìýíä õàíäàæ ãàðãàñàí óðèàëãà, õàðãèñ ýòãýýäèéã èë÷ëýí
ø¿¿ìæèëñýí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí àãóóëãà áà õýë íàéðóóëãà õóâüñãàëûí õ¿÷èéã
çîðèãæóóëàí íÿãòðóóëàõ ÷àäâàðòàé áàéñàí íü áàñ òýìäýãë¿¿øòýé ç¿éëèéí íýã
ÿðèàíã¿é ìºí. Õóâüñãàëò çýâñýãò òýìöëèéí ÿâöàä Ä.Ñ¿õáààòàð, Ñ.Ìàãñàðæàâ,
Ö.Õàñáààòàð, Õ.×îéáàëñàí, æóðàìò öýðãèéí õîðîî, àíãèéí äàðãà íàð çýðýã
áààòàðëàã ýõ îðîí÷ íàð òºðæ, óëìààð 1939, 1945 îíä ßïîíû ò¿ðýìãèéëýã÷äèéí
ýñðýã òýìöëèéí ãàëä òºðñºí áààòðóóäûí øèíæ ÷àíàðûí ¿¿ñãýâýð íü áîëæ
ºã÷ýý. Óíãåðíèé ýñðýã ìàíàé íóòàã äýýð òýìöýæ áàéñàí Ǻâëºëòèéí óëààí
àðìè áà ïàðòèçàíû àíãèóä Ìîíãîë óëñûí äîòîîä õýðýãò îðîëöîõûã õàòóó
öýýðëýæ, àðä ò¿ìíèé çàí çàíøèë áà øàøèí ø¿òëýãèéã õ¿íäýòãýæ, òýìöýæ
áàéñàí õ¿ì¿¿ñèéí ýãíýýíä ñ¿¿ëä ÇÕÓ-ûí ìàðøàë áîëñîí Ê.Â.Áëþõåð,
Ê.Ê.Ðîêîññîâñêèé çýðýã ç¿òãýëòí¿¿ä ãàð áèå îðîëöñîí ò¿¿õòýé áèëýý.
362