2

Äîòîîä ßàìíû ìýäýëä; Õ¿ðýýíèé óóðûí òýýðìèéã Ñàíãèéí ßàìíû ìýäýëä
òóñ òóñ øèëæ¿¿ëæ, Õ¿ðýýíèé õóó÷èí öýðãèéí àíãèéí áóäàà òàðèàã óëñàä
õóðààæýý. Ýíý òàëààð õýâëýëä ìýäýýëýõäýý:
“Õ¿ðýýíèé öàõèëãààí ñòàíö áàðèãäàæ ã¿éöýæ áàéíà. Òóóë ãîëûí ãàòàëáàð
áàðèõ àæèë òºãñºæ áàéíà. Õ¿ðýýíä áàéñàí óóðûí òýýðýì Ñàíãèéí ßàìíû
ìýäýëä, õóó÷èí ãààëèéí àãóóëàõóóä Öýðãèéí ßàìíû ìýäýëä øèëæèâ” 688 ãýæýý.
Ìîíãîë, Ǻâëºëòèéí öýðãèéí àíãèóä Õ¿ðýýã ÷ºëººëìºãö Õ¿ðýýíèé
òåëåôîí, öàõèëãààí õàðèëöààíû ñòàíöûã Õóâüñãàëò Ò¿ð Çàñãèéí ãàçðûí
õÿíàëòàíä àâñíûã áèä äýýð ºã¿¿ëñýí áèëýý.
Çàñãèéí ãàçðûí 7-ð ñàðûí 19-íèé øèéäâýðýýð øóóäàí, öàõèëãààí
õàðèëöààíû òóñãàé áàéãóóëëàãà áàéãóóëæ, Äîòîîä ßàìàíä çàõèðóóëæýý.
Íýëýýä õîæèì Ìîíãîë áà ÀÄÁÍ Óëñûí Çàñãèéí ãàçðóóä, õî¸ð îðíû õîîðîíä
öàõèëãààí õàðèëöàà áèé áîëãîõ áà õî¸ð îðíû íóòàã äàõü òåëåôîí-öàõèëãààí
øóãàìûí ìàòåðèàëûã õàðèëöàí ºã÷, àâàëöàõ æóðìûí òóõàé ×èò õîòîä
õýëýëöýýð õèéæ ãàðûí ¿ñýã çóðæýý 689 .
Ò¿¿í÷ëýí àðäûí çàñãèéí ãàçàð õóâüñãàëûí ºìíº ãàäààäûí õ¿ì¿¿ñò
õàðüÿàëàãäàæ áàéñàí ìàë ýìíýëãèéí õóâèéí áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí äýýð, ìàë
ýìíýëãèéí àëáà áàéãóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ýý 690 .
1921 îíû 7-ð ñàðûí 18-íû øèéäâýðýýð Ñîíãèíîä áàéñàí Áèîìàë ýìíýëãèéí
ãàçðûã õýâýýð ¿ëäýýõýýð áîëæýý. Àðäûí Çàñãèéí ãàçàð ýäãýýð áàéãóóëëàãûã
óëñûí áîëãîîä, öààøèä íèéò àðäûí ºì÷èéí æóðìààð õºãæ¿¿ëýõ áîëñíûã
òýìäýãëýõ õýðýãòýé.
1921 îíû 10-ð ñàðûí 26-íä Ä.×àãäàðæàâûí óäèðäëàãààð Ìîíãîëûí òºâ
õîðøîîëëûã áàéãóóëæýý.
“Àðäûí Çàñãèéí ãàçàð Ìîíãîëûí õîðøîîëëûí òºâ õîëáîî áà õîðøîîëëûí
íèéãýìëýãèéí ä¿ðìèéã áàòëàæ òýð íèéãýìëýã íü õ¿í àìûí äîòîðõè àãíóóð, àæ
àõóé, ¿éëäâýðèéí á¿òýýëèéã õîðøîîëëîí çîõèîí áàéãóóëàõ çàìààð òóñ îðíû
ñî¸ëûí õýìæýý, ìàòåðèàëëàã áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõ, óóë íèéãýìëýãèéã òýðã¿¿í
÷óõàë ç¿éë¿¿ä áà ò¿¿í÷ëýí õ¿í àìûí ¿éëäâýðèéí àæ àõóéã õýðýãòýé ìàòåðèàë,
õýðýãñëýýð õàíãàõ øóóä çîðèëãîòîé áàéíà. Õîðøîîëëûí íèéãýìëýãò õ¿í àì
òóí ýëýãñýã õàíäàæ áàéíà. Õîðøîîëëûí íèéãýìëýã áàéãóóëñàí òóõàé ìýäýý
á¿õ Ìîíãîë äàÿàð òàðõæýý. Çàðèì õîøóóä ìàëàà õîðøîîëëîæ, ò¿¿õèé ýäèéã
õîðøîîëëûí íèéãýìëýãýýð äàìæóóëàí áîðëóóëæ, áàðàà òàâààðûã ìºí ò¿¿ãýýð
äàìæóóëàí õóäàëäàí àâ÷ áàéõààð òîãòîîë ãàðãàæýý. Ìîíãîë Àðäûí Çàñãèéí
ãàçàð õîðøîîëëûí íèéãýìëýãò 10000 ëàí ìºíãèéã õ¿¿ã¿é îëãîæýý 691 ” ãýæýý.
1921 îíû ýöñýýð Ìîíãîëûí òºâ õîðøîîëîëä 200 õ¿í íýãäñýí áàéæýý.
Àðäûí íàì óëñûí àíõíû æèæèã ¿éëäâýð¿¿ä áà õîðøîîëëûí à÷ õîëáîãäëûã
õàðãàëçàæ òýäãýýðèéã ºñãºí áýõæ¿¿ëýõ òàëààð àíõààðëàà õàíäóóëæ áàéâ.
688
“Âëàñòü òðóäà”, 1921 îíû 8-ð ñàðûí 4
689
ÁÍÌÀÓ-ûí Ñàéä íàðûí Ǻâëºëèéí àðõèâ. “Çàñãèéí ãàçðûí 1921 îíû øèéäâýð¿¿ä” õýìýýõ ¿äýýñ.
690
“Âëàñòü òðóäà” 1921 îíû 8-ð ñàðûí 4.
691
“Äàëüíå-âîñòî÷íàÿ ïðàâäà”, 1921 îíû 11-ð ñàðûí 12
323