2

óëñ òºðèéí ãàéõàìøèãò ñ¿ð..., äîîäîä ¿íýí ñýòãýëýýð ÷àðìàéí ç¿òãýñýí
îëîí ò¿øìýë öýðã¿¿äèéí ºëçèé õ¿÷èí ìºí áîëîé. ¯¿íä äàõèí äàâòàí
ýðãýö¿¿ëýí õÿíàâààñ ìàíàé ìîíãîë÷óóä àíõ Èðãýí óëñààñ àíãèæðàí òóñãààð
áîëæ, Ìîíãîë óëñûí çàñãèéã ÿâóóëñíààñ íààø ýíý ìýò õÿçãààðûí ÷óõàë õýðýãò
õ¿÷èí ç¿òãýãñäèéí ãàâüÿà ç¿òãýëèéã èëòãýí ñàéøààí õºõ¿¿ëñýýð èðñíèé äýýð
îäîî àðäûí ýðõòýé, õààíû õýìæýýòýé çàñàã ÿâóóëæ, îëîí ò¿ìíèé ¿íýí æóðàìò
ñýòãýëèéã èëð¿¿ëýí á¿õèé öàã ¿åñ ìºíèé òóë º÷¿¿õýí Ìàãñàðæàâ, Ïóíöàã áèä
íàð õÿçãààðûí õàðãèñ äàéñíûã àðèëãàí òîõèíóóëàõàä óäàà äàðàà àìü áèåèéã
õàéõðàëã¿é îíö õ¿÷èí ç¿òãýãñäèéí ãàâüÿà ç¿òãýëèéã èëýðõèéëýí, õºõ¿¿ëýõ¿é
íàì äàðàãäóóëáààñ õàðààõàí...àðäûí çàñãèéí õîé÷èéã õºãæ¿¿ëýõ ò¿ìýí àðäûí
òóéëûí õ¿÷èéã èëòãýõ ãîë çîðèëòîä õàðøëàëòàé áîîãäîëòîé áîëóóæèí õýìýýí
áîëãîîìæèëæ, õóó÷íûã ìºðäºí õàðüÿàò õ¿÷èí ç¿òãýñýí ò¿øìýë öýðã¿¿äèéí
óäàà äàðààãèéí ÿìàð òóøààë õýðýãò õýðõýí ç¿òãýí ÿâñíûã ÿëãàí ñàëãàæ, àéìàã
õîøóóíû íýð çýðãèéã òîäîðõîéëîí æàãñààí áè÷èæ ¿¿íèéã îëäâîîñ Çàñãèéí
ãàçðàà, Öýðãèéí ÿàìíàà õàìòààð ºðãºí ÿâóóëààä ãóéõ íü, áàéöààí òîëèëæ, óëñ
òºðèéí çàõ õÿçãààðûí ÷óõàë õýðýãò ÷àðìàéí ç¿òãýãñäèéã îäîîãèéí çàñãèéí
õýðýãò íèéë¿¿ëýí ÿàõèí ñàéøààí õºõ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëáýë çîõèõûã ò¿¿ãýýð
õýëýëöýí õÿíàí òîãòîîæ óëàìæëàí àéëòãàæ õºõ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ çýðãýýð
ã¿éöýòãýí øèéòãýõ àæààìóó õýìýýí ºðãºí ìýä¿¿ëñýýð èðñíèéã ýíý îí õî¸ð
ñàðûí õîðèí òàâàí áºãººä àðãûí óëèðëûí äºðâºí ñàðûí õîðèí íýãíèé ºäºð
Çàñãèéí ãàçðûí àðâàí äîëäóãààð õóðëûí àðâàí äºðºâä¿ãýýð ç¿éëä õýëýëöýýä,
ýíýõ¿¿ îíö õ¿÷èí ç¿òãýãñäèéã õàðüÿàò ñàéäûí ìýä¿¿ëñýí ¸ñîîð ñàéøààí
õºõ¿¿ëýõ ÿâäëûã Äîòîîä, Öýðãèéí ÿàìíààñ õàìò íèéëýí õÿíàí ã¿éöýòãýõýýð
òîãòîâ õýìýýæýý. ¯¿íä øàâü ñàéä áèä õÿíàí áàéöààâààñ õàðüÿàò ò¿øìýë ýì÷
íàðûí çýðýã çîõèîã÷äûã öºì òºãññºí õýðãèéí ¸ñîîð ñàéøààí õºõ¿¿ëáýýñ
çîõèõûí òóëä òýäíèé óã àéìàã, õîøóó íýð, çýðýã áà äýâø¿¿ëýí øàãíàõ çýðýã,
æèíñ, îòãî, öîë, ÿìáà çàâøààíûã ÿëãàí ñàëãàæ õóóäñàíä ñèéð¿¿ëýí áè÷èæ
õàìòààð äýâø¿¿ëýí àéëòãààä Áîãä õààí ãýãýýíýýð òîëèëîí àéëòãàõ àæààìóó.
¯¿íèé òóë õè÷ýýíã¿éëýí àéëòãàñàíä ìºíõ¿¿ ºäºð õ¿ëýýí àâñàí óã íóãàëáàðò
óëààí áèéðýýð öîõñîí: Çàðëèã ìýäýâ õýìýýñíèéã õè÷ýýíã¿éëýí äàãàæ òóñãàé
ñèéð¿¿ëñýí íýð çýðãèéí õóóäñûã òóñ òóñ áè÷ãèéí õîéíî ÿëãàí ñàëãàæ æàãñààí
áè÷èæ ¿¿íèéã äºðâºí àéìãèéí æàíæèí ÷óóëãàíû äàðãà, íèéñëýë Õ¿ðýýíèé
Ýðäýíý Øàíçàâ íàðò õóâààí òóøààí ÿâóóëààä õ¿ðìýãö ººð ººðèéí õàðüÿàò
ãàçðóóäàä óëàìæëàí òóøààæ, óã àéëòãàñàí õýðãèéí ¸ñîîð õè÷ýýíã¿éëýí
äàãàæ ÿâóóëàõààñ ãàäíà, Ñàéí íî¸í àéìãèéí æàíæèí äà íàðûí ãàçðààñ äàéíä
àìü àâòàãäñàí öýðýã Äàìäèíãèéí çýðýã øàãíàâààñ çîõèõ õ¿í õýíèé óðàã òºðºë
áîëîõûã òîäîðõîéëîí ãàðãàæ ìýä¿¿ëýí èð¿¿ëáýýñ çîõèìóé. ¯¿íèéã áàñõ¿¿
óã ñèéð¿¿ëãèéã õýâýýð æàãñààí áè÷èæ, Çàñãèéí ãàçðàà ãàäààäûí çýðýã íºëºº
ãóðâàí ÿàì, Íàìûí Òºâ Õîðîîíîî òóñ á¿ð ÿâóóëààä áàéöààí ¿ç¿¿ëýõýýñ ãàäíà,
Ñàíãèéí ÿàìíààñ äàéíä óíàñàí öýðýã Äàìäèíãèéí...øàãíàõ ìºíãèéã ò¿¿ãýýð
òàëáèí îëãîõ àæààìóó õýìýýí ¿¿íèé òóë èëãýýâ.
288