2
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
îðóóëæýý. ªðòººíèé áîëîí õàðóóëûí ãàçðûã Áîãä õààí áóþó óëñ ìýäýæ<br />
áàéæýý. ªðòººíèé ãàçàð ò¿ðýýñëýñíèé õºëñ íü çºâõºí óëñûí ñàíä îðäîã áàéâ.<br />
Àðä ò¿ìíèé õîîñðîë ÿäóóðàë óëàì èõñýæ áàéñàí òóë çàñãèéí ãàçàð àëü<br />
áîëîõ îðëîãî îëîõûí òºëºº ìàíæ õÿòàäûí öýðãèéí ìýäýëä áàéñàí ñàíãèéí<br />
òàðèàëàíãèéí ãàçðûã àøèãëàõ ç¿ãò õ¿÷ýý ÷èãë¿¿ëæ áàéâ. Õîâäûí ñàíãèéí<br />
òàðèàëàíãèéí ãàçðûã àøèãëàõààð 1913 îíä õàëõûí ãóðâàí àéìãààñ íèëýýä<br />
îëîí ºðõ àéë í¿¿ëãýí î÷óóëæ àæèëëàõ õ¿÷ áîëãîæýý 189 .<br />
Ãàçàð òàðèàëàí õºãæ¿¿ëýõ õýðýãòýé ãýæ Áîãä õààí 1914 îíä õ¿í àìûí<br />
äîòîð ñàíóóëàí çàðëèã ãàðãàñàí íü ñàíàìñàðã¿é õýðýã áèø áºãººä õóâüäàà<br />
òàðèà òàðèõ õ¿ì¿¿ñò ãàçàð ýäë¿¿ëñíèé õºëñ ºíäºð òîãòîîñîí ¿¿íä: îðëîãûí<br />
ãóðàâíû íýã õóâèéã óëñàä, íýãèéã õîøóóíä, äºíãºæ íýã õóâèéã ººðòºº àâàõ<br />
áîëñîí, ººðººð õýëáýë õóâèéí òàðèà÷äààñ àâàõ ò¿ðýýñ íü 66,3 áîëñîí áàéæýý.<br />
Ýíý çîðèëãîîð àðäûí õóâèéí òàðèàëàõàä çîðèóëàí, Ñýöýí õàíû àéìãèéí 10<br />
õîøóó, Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí õîøóó, Ò¿øýýò õàí àéìãèéí 4 õîøóó, Çàñàãò<br />
õàí àéìãèéí 3 õîøóóíû íóòãààñ òàðèà òàðèõ ãàçàð á¿ðòãýí àâ÷ áàéæýý.<br />
Ãýòýë ýäãýýð á¿õ àæèë àìæèëò îëîîã¿é áºãººä òàðèàíû àæèë ìýäýõ<br />
õ¿íã¿é ãýäýã íýðèéäëýýð Áîãä õààí 1919 îíä ãàçàð òàðèàëàí õºãæ¿¿ëýõ òóõàé<br />
ãàðãàñàí ò¿ð¿¿÷èéí çàðëèãèéã õ¿÷èíã¿é áîëãîæýý. ×óõàì ¿¿íèé ãîë øàëòãààí<br />
áîë ãàçðûí ò¿ðýýñ ºíäºð áàéñàí áà øàðûí øàøíû ëàì íàð ãàçàð õàãàëæ òàðèà<br />
òàðèàëàõûã õîðèãëîæ áàéñàí çýðãýýñ áîëæýý.<br />
Àâòîíîìèéí ¿åä Áîãä ãýãýýí, çàñàã íî¸ä, òàìãàòàé õóòàãò çýðýã òîì<br />
ôåîäàëóóä õàìãèéí ¿ðæèë øèìòýé áèë÷ýýðò ìàë ñ¿ðãýý áèë÷ýýðë¿¿ëýõ çýðãýýð<br />
ãàçàð ççýìøèæ áàéâ. Æèøýý íü, Ñàéí íî¸í õàí àéìãèéí Äàëàé ×îéíõîð âàí<br />
Öýäýíñîäíîìûí õîøóó 50 ìÿíãàí õàâòãàé äºðâºëæèí êèëîìåòð ãàçàðòàé<br />
áàéæýý. Ýíý íóòãààñ õàìãèéí ñàéí áèë÷ýýðèéã íî¸í ººðèéíõºº ìàë ñ¿ðýãò<br />
ñîíãîí àâ÷ áàéñàí áà îäîîãèéí Õºâñãºë àéìãèéí Èõ æàðãàëàíò ñóìûí íóòàã<br />
îîä öýöýã, Àð òýýë, Õóíãà, Õî¸ð Õóóðàé, Òàðèàò, Äýýä Íàðèéí çýðýã ãàçàð íü<br />
íî¸íû ìàëûí áèë÷ýýðò çîðèóëàãäàæ, òýíä 6000 ãàðóé ìàë áèë÷ýýðëýæ áàéñíû<br />
äîòîð àäóó 3000 ãàðóé, ¿õýð ìÿíãà ãàðóé, õîíü õî¸ð ìÿíãà îð÷èì áàéæýý.<br />
Ò¿øýýò õàí àéìãèéí Ñýöýí âàíãèéí õîøóóíä íóòãèéí ãóðàâíû õî¸ð<br />
õóâèéã äàðõàí öààçòàé áàéëãàæ, çºâõºí íî¸íû 9 ìÿíãàí ìàëûí áèë÷ýýðò<br />
çîðèóëæ áàéæýý.<br />
Àðä Àþóø íàðûí çýðýã õ¿ì¿¿ñýýñ 1917 îíä õîøóóíû çàñàã íî¸í<br />
Ìàíèáàçàðòàé çààëäàí Ø¿¿õ ÿàìàíä ºãñºí çàðãûí áè÷èãò äóðäñàíààñ ¿çýõýä<br />
íî¸í Ìàíèáàçàð, Öýöýã íóóðûí îéð õàâèéí íóòàã áèë÷ýýðèéã ººðèéí ìàë<br />
ñ¿ðýãò çîðèóëàí àâ÷, ò¿¿íä àðäóóä áà òàéæ íàðûí ìàë îðóóëàõûã õîðèãëîæ<br />
áàéæýý. Òýð õîðèãëîñîí íóòàã áèë÷ýýðò ìàëàà îðóóëñàí ãýæ íî¸í, àðä<br />
Çàíäàíãèéí íýã ìîðü, àðä Äàìäèíãèéí íýã ¿íýý, àðä Õàëòàðûí ñàðëàãèéí øàð<br />
íýãèéã òîðãóóëü áîëãîí àâ÷ýý. Èéìýðõ¿¿ áàéäàë Ò¿øýýò õàí àéìãèéí Ñóìúÿà<br />
áýéñèéí õîøóóíä íýãýí àäèë áàéæýý.<br />
189<br />
ÌÓÀ. Àâòîíîìèéí ôîíä. Ýä. çàñ. 2-ð àíãè 13-ð á¿ëýã 12- ð á¿ñ.<br />
71
Change language