2
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ñàçîíîâ íàðààñ ìîíãîëûí òºëººëºã÷äèéí ãèø¿¿äòýé ÿðèëöñàí ÿðèàíààñ á¿ð<br />
èëýðõèé áàéâ.<br />
1911 îíû 12-ð ñàðûí 29-íä õààíò çàñãèéí ãàçðààñ Ãàäààä Ìîíãîë äàõü<br />
õýðýã ÿâäëûí òóõàé àëáàí ¸ñíû ìýäýýëýë õèéæ, Ìîíãîëûí àñóóäàëä õàíäàõ<br />
áàéðàà äîð äóðäñàíààð òîäîðõîéëñîí. ¯¿íä: “Ìîíãîë÷óóä ººðèéí òóñãààð<br />
òîããíîëûã Äà õ¿ðýýíä çàðëàí òóíõàãëàæ, øàøíûõàà òýðã¿¿í Æàâçàíäàìáà<br />
õóòàãòûã õààíààð ºðãºìæèëæ, òóñ äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõèéã Îðîñ óëñàä õ¿ññýí<br />
áàéíà. Ýçýí õààíò çàñãèéí ãàçðààñ ìîíãîë÷óóäûí ýíý õ¿ñýëòèéí õàðèóä<br />
çºâëºõ人 íàìóóí õºäºëæ Õÿòàäòàé íàéðàìäàõ ¿íäýñ ñóóðèéã îëîõûã õè÷ýýõ<br />
õýðýãòýé ãýñýí þì.<br />
“...Îðîñ íü Õÿòàäàä áîëæ áàéãàà òýìöýëä îðîëöîõûã ¿ë õ¿ñýæ, Ìîíãîëä<br />
ò¿ðýìãèéëýí õàëäàõ áîäëîãûã ¿ë òàâèõ áîëîâ÷, îðîñûí õóäàëäààíû àøèã<br />
ñîíèðõîë èõòýé Ñèáèðü ìóæèéí ýíý õºðø ãàçàð áaò áýõ æóðàì òîãòñîí<br />
áàéõûã ñîíèðõîõã¿é áàéæ áîëîõã¿é þì...” 92 ãýæýý. Ãàäààä Ìîíãîëûí òóõàé<br />
Îðîñûí íîò áè÷ãèéí õàðèóä Þàíü Øè-êàé äóóã¿é áàéãààã õààíò çàñãèéí<br />
äèïëîìàò àæèëòàí Êðóïåíñêèé ìýäýýëñýí öàõèëãààí óòñàíäàà áè÷èõäýý<br />
“...ìàíàé ñîíèðõëûã èõýýõíýýð òàòàæ áàéãàà àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä<br />
áèäíèéã õºíäèéð¿¿ëæ áîëîõã¿éã áà õÿòàäûí çàõèðãààã Ìîíãîë óëñàä äàõèí<br />
ñýðãýýõã¿é, òýíä õÿòàäûí öýðãèéã îðóóëàõã¿é ãýäýã áàòàëãàà áèäýíä õýðýãòýé<br />
áàéíà ãýæ áè ñàéäàä (ãàäààä ÿàìíû Á.Ø.) õýëñýí áîëíî” 93 ãýæýý.<br />
Ýíý á¿õíýýñ ¿çýõýä Îðîñ óëñ Ãàäààä Ìîíãîëûã Õÿòàäààñ òóñãààðëàãäìàë<br />
áàéäàëòàé áºãººä Îðîñûí íî¸ðõîã÷ àíãèéí àøèã ñîíèðõîëä ¿éë÷ëýã÷ óëñ<br />
áîëãîí õóâèðãàõ áîäëîãî áàðèìòàëæ áàéñàí íü òîäîðõîé áàéíà.<br />
ͺ㺺 òàëààñ ìîíãîëûí ôåîäàëóóä íî¸ðõëîî ºðãºòãºõèéã ýðìýëçýæ ºâºð<br />
Ìîíãîë, Áàðãûã òóñãààð òîãòíîñîí Ìîíãîë óëñûí á¿ðýëäýõ¿¿íä îðóóëàõûã<br />
õè÷ýýí ç¿òãýæ áàéâ.<br />
Ìîíãîëûã Õÿòàäûí çàõèðãààíä áàéëãàæ, ºâºðìºö áàéãóóëàëòûã õàíãàõûí<br />
òóëä Ìîíãîë Õÿòàäûí õîîðîíä çºâõºí äèïëîìàò çàìààð àæèëëàõ ñàíàëûã<br />
õààíò Îðîñ óëñûí Ãàäààä ÿàìíû Àëñ äîðíîòûí õýðýã ýðõëýõ îíöãîé õóðëààñ<br />
çàñãèéí ãàçàðòàà òàâüæ áàéâ 94 .<br />
Õààíò îðîñ óëñûí äèïëîìàò òºëººëºã÷ ººðèéíõºº Çàñãèéí ãàçðûí ýíý<br />
øóãàìûã Õÿòàäûí çàñãèéí ãàçàð áà Ìîíãîëûí ôåîäàëóóäòàé ÿâóóëñàí<br />
õýëýëöýýð¿¿ääýý õàòóó áàðèìòàëæ áàéâ.<br />
1912 îíû 4-ð ñàðûí 26 (13)-ä Ñàçîíîâ Óëñûí äóìä ¿ã õýëýõäýý: “...Õàëõàä<br />
¿¿ññýí ýíý õÿìðàëûí ¿åýð òºëºâëºñºí ¸ñîîð öààøäàà ÿâæ, ººðººð õýëáýë,<br />
õÿòàä, õàëõ õî¸ðûí õýëýëöýýðò áèä îðîëöîõã¿éãýýð ÿâàãäàæ áîëîõã¿é ãýäãèéã<br />
øààðäàõûí õàìò õàëõàä äýìæëýã, òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ áà àâòîíîìèò çàñãèéã<br />
¿¿ñãýí áàéãóóëàõàä íü þóíû óðüä ñàíõ¿¿ãèéí òàëààð, ìºí òóñ îðîíä ýìõ<br />
92<br />
Ý.Ä.Ãðèìì. Àëñ Äîðíîò äàõü îëîí óëñûí õàðèëöààíû ò¿¿õýíä õîëáîãäîõ ãýðýý õýëýëöýýð¿¿ä áà<br />
áóñàä áàðèìò áè÷ã¿¿ä. 178-179-ð òàë. Ì.,1927.<br />
93<br />
ÖÃÂÈÀ. Ô. 2000. îï.1, ä.4258, ë.138.<br />
94<br />
“Èìïåðèàëèçìûí ¿å äýõ îëîí óëñûí õàðüöàà” III ñåðèÿ. Ò. 18. Ãîñèçäàò. 1938. õóóä. 161-341.<br />
40
Change language