2
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
á¿õèé ç¿éëèéã õóóëü áóñààð õóðààí àâäàã áà àðäóóä áîëîí òàéæ íàðûã<br />
äîðîìæëîí øèð¿¿íýýð àâèðëàäàã áàéæýý. Õÿòàä, opoc õóäàëäàà÷äàä òºëºõ,<br />
íî¸íû ºð øèðèéã àðäóóäààñ õóóëü áóñààð ãàðãóóëàí òºëæ áàéñíûã ìºí<br />
òýäãýçð ç¿éëä äóðäàæ áàéñàí ÿâäàë áîë áàñ ãàäààäûí ìºí㺠õ¿¿ëýã÷äèéí<br />
ýñðýã ÷èãëýñýí óòãà àãóóëãàòàé ç¿éë þì. Õàðèí òàéæ, ò¿øìýë, íî¸äûí<br />
õîîðîíäûí çºð÷ëèéí òóõàé öººõºí ç¿éëä ºã¿¿ëñýí áàéæýý.<br />
Ýíý çºð÷뺺ñ áîëæ òàéæ ×îãñîìæàâ, Ñîíîì, Ãîìáîæàâ íàð àðäûí<br />
õºäºë㺺íä îðîëöîæ õàðãèñ íî¸íûã àðàé 纺ëºí íî¸íîîð ñîëüæ ºãºõèéã<br />
ãîðèëîí áàéæýý. Òýð çàðãà áè÷ãèéí õî¸ðäóãààð ç¿éëä äóðäñàí íü ìàíàé<br />
õîøóóíä íèëýýä õýäýí òàéæ áàéõ áîëîâ÷ òýäíèé îëîíõè íü àëáà ãóâ÷óóðò<br />
ººðèéí çîõèõ íîãäëûã òºëæ ÷àäàõã¿é áàéãàà áà òýä, àëáàíû õóâèéí òàë<br />
õàãàñàä ÷ õ¿ðýõã¿é ìàëòàéãààñ ãàäíà çàðèì íü õ¿í á¿ðä íýã òîëãîé ìàë<br />
íîîãäîõã¿é öººí ìàëòàé þì. Òýä íàð, àðäóóäûí íýã àäèë àëáà ãóâ÷óóðûã<br />
÷àäàí ÿäàí òºëäºã" ãýæýý.<br />
Àðäóóäûí àäèë àëáà ãóâ÷óóð ºãäºã ÿâäàë íü òàéæ íàðûí àøèã ñîíèðõîëä<br />
õàðøëàí, òýäíèé äóðã¿éöëèéã õ¿ðãýñýí íü òîäîðõîé þì.<br />
Àíãèéí ÿâöóó çîðèëãûí ¿¿äíýýñ ýíý õºäºë㺺íä îðîëöñîí ò¿øìýä,<br />
òàéæ, ëàì íàð àëáà òàòâàðààñ ÷ºëººëºãäºõ, ººðñäèéíõºº ýðõ ÿìáûí òºëºº<br />
òýìöýæ áàéñíààñ ººð çîðèëãî áàéñàíã¿é áºãººä àðäûí õºäºë㺺í áîñîõ ¿åä<br />
òýä èäýâõòýé îðîëöîæ, àþóëòàé öàã òóëãàðàõ ¿åä ãóéâæ óã õºäºëãººíººñ<br />
õºíäèéð÷ áàéæýý. Õýäèé òèéì áîëîâ÷ õºäºë㺺íèé ãîë øèíæ íü àðäóóäûí<br />
àíãèéí òýìöëèéí ÷àíàðòàé áàéæýý.<br />
Àþóøààð òîëãîéëóóëñàí àðäûí õºäºë㺺í ÿëàãäñàí ÿâäëûí øàëòãààí áîë<br />
àæèë÷èí àíãè, õóâüñãàëò çîõèîí áàéãóóëàëò, ïðîãðàìì áàéãààã¿éãýýñ áîëñîí<br />
ãýæ Ø.Íàöàãäîðæ òàéëáàðëàæýý. Ýíý õºäºë㺺íèé à÷ õîëáîãäîë þóíä îðøèõ<br />
âý? ãýâýë àðä îëíû òýìöëèéí çîðèëãûã àìæèëòòàé áèåë¿¿ëýõèéí òóëä óëñ<br />
òºðèéí áàéãóóëëàãà áàéãóóëàõ ÿâäàë ìºí ãýäãèéã ýíý õºäºë㺺í õàðóóëæ<br />
ºãñºíä îðøèíî.<br />
1916-1919 îíóóäàä öýðýã àðäûí äîòîð õýä õýäýí òîì áîñëîãî òýìöýë ãàð÷<br />
áàéñíûã òýð ¿åèéí ñîíèí õýâëýëä áè÷èæ áàéæýý.<br />
Æèøýý íü 1917 îíû òóðø Ñýöýí õàí àéìãèéí õýä õýäýí õîøóó áà Ñóìüÿà<br />
áýéñèéí õîøóóíä àðäûí áîñëîãî òýìöýë ãàð÷, ò¿¿íä îëîí õ¿í îðîëöñîíîîðîî<br />
áóþó òîäîðõîé çîðèëãîòîé, ìºí ôåîäàëóóäûã èëýðõèé õóðö ýñýðã¿¿öñýíýýðýý<br />
îíöëîãòîé áàéæýý. Òýäãýýðèéí îëîíõèä íü òàéæ, ò¿øìýä, ëàì íàð îðîëöîæ<br />
áàéæýý.<br />
Îëíîî ºðãºãäñºíèé 7-ð îíû 3-ð ñàðûí 5-íû ºäðèéí (1917) áàðèìò<br />
ñýëòýýñ ¿çýõýä Ñóìúÿà áýéñèéí õîøóóíû öýðýã-àðäóóäààñ õîøóó çàõèðñàí<br />
íî¸í Ñóìúÿà, ò¿¿íèé øàäàð õ¿ì¿¿ñòýé òýìöýëäýæ áàéæýý 209 . Ýíý õîøóóíä<br />
äàíñëàãäñàí 210 õîðü ãàðóé öýðýã äàðãà íàð íèéëýí Ñóìúÿà íî¸í áà ò¿¿íèé<br />
209<br />
ÌÓÀ. Àâòîíîìèéí ôîíä. 1-ð àíãè, 41-ð á¿ëýã. 101-ð á¿ñ<br />
210<br />
Ýíý õîøóóíû õàðüÿàò íàð öýðãèéí àëáûã õèë äýýð õààäàã áàéâ. Òýäãýýð íü ãýð á¿ëèéíõýý õàìò<br />
òóñãàé çààæ ºãñºí ãàçàð íóòàãëàíà.<br />
79
Change language