SPIS RZECZY

grzechu pierworodnego. W dziełach zebranych Thomasa Jeffersona słowo„demokratyczny” pojawia się tylko raz (w jednym z prywatnych listów), zaśdo historii przeszedł słynny okrzyk Alexandra Hamiltona, skierowany doWaszyngtona: „Naród, Sir, jest wielką bestią!”. Pierwszym amerykańskimprezydentem, który określił sam siebie demokratą, był dopiero wybranyw 1828 roku Andrew Jackson.Amerykańska myśl polityczna nawiązywała niekiedy do rzymskiej tradycjirepublikańskiej. Chętnie cytowano zwłaszcza Cycerona, który dowodziłwyższości republiki, czyli „przemyślanego i harmonijnego połączeniaelementów wziętych z trzech wzorcowych postaci ustroju”, nad demokracją,oligarchią czy monarchią w stanie czystym.W Rzymie narodziła się jednak inna formuła republikańska, która niezostała połknięta przez cesarstwo (tak jak stało się to w imperium rzymskim),lecz od niemal dwóch tysięcy lat trwa nieprzerwanie do dziś. Chodzimianowicie o Kościół katolicki. W swej ziemskiej postaci nosi on w sobiewszelkie znamiona systemu republikańskiego, gdyż harmonijnie łączy w sobiekomponenty monarchii, oligarchii i demokracji.Pierwiastek monarchiczny reprezentuje oczywiście urząd papieża.W społeczeństwach przednowożytnych autorytet władców związany byłz ich boską legitymizacją. W tym punkcie papież posiada przewagę nadwszystkimi monarchami w dziejach świata. W odróżnieniu od nich bowiemjego namaszczenie na następcę św. Piotra pochodzi, drogą nieprzerwanejsukcesji, bezpośrednio od Jezusa Chrystusa, czyli Syna Bożego. Biskup Rzymunazywany bywa więc namiestnikiem Boga na ziemi.Warto nadmienić, że mimo tak potężnej legitymizacji władza papieża niejest absolutna, tak jak rosyjskich carów, mongolskich chanów czy europejskichkrólów z okresu absolutyzmu oświeconego, którzy byli źródłem praw i moglipowiedzieć: „Państwo to ja”. Papież związany jest prawem Bożym i nie możezmieniać nauczania Kościoła. Jest raczej depozytariuszem i strażnikiem prawdniż ich kreatorem.Wyboru papieża dokonują kardynałowie, zwani niekiedy książętamiKościoła. To właśnie oni wraz ze wszystkimi biskupami tworzą hierarchiękatolicką, czyli oligarchiczny odpowiednik arystokracji. Stabilizują kościelnyukład, wnoszą do niego doświadczenie, mądrość i rozwagę.Całości dopełnia wyraźny element demokratyczny, którego przykładywidoczne są na różnych szczeblach organizacji Kościoła. Na stopniunajwyższym jest to konklawe, gdy w ramach systemu demokracjiprzedstawicielskiej dokonuje się wyboru papieża. Na niższych szczeblach