SPIS RZECZY

151społeczeństwa, o nasycenie potocznej mentalności ksenofobią, o integracjęnarodu wokół haseł szowinistycznych, o utożsamienie w powszechnejświadomości wartości chrześcijańskich i humanistycznych, których broniłoOrędzie biskupów, z ideologią zdrady narodowej. To, co antytotalitarne, miałoLewica miała zrezygnowaćz antyklerykalizmu i promowania ateizmu(czy agnostycyzmu), ale w zamiankatolicy powinni byli zrezygnowaćz roszczeń do pełnej i absolutnejprawdziwości swojej doktryny.się odtąd nieodmiennie kojarzyć z tym, co antynarodowe” 5 – podkreślałMichnik. O wiele łagodniej w tym rachunku sumienia zostaje potraktowanyKościół, który jawił się dysydentowi jako jedyny autentyczny i konsekwentnyobrońca wartości i wolności.Po rachunku sumienia przyszła pora na zakreślenie pól możliwejwspółpracy. Miały nim być wspólna walka z totalitaryzmem, zaangażowaniena rzecz obrony praw człowieka, a także sprzeciw wobec totalistycznychuroszczeń komunistycznego państwa. Katolicy i postępowi inteligenci mielizacząć wspierać się w walce o wolność, a także w poszerzaniu sfery prawdyw życiu publicznym. Postępowa inteligencja, jeśli chce rzeczywiście wpływaćna losy Polski, musi – jak wskazywał Michnik – nie tylko zaakceptowaćistnienie Kościoła, ale także brać go w obronę przed komunistami.„Rzeczywistym wrogiem lewicy laickiej nie jest Kościół, lecz totalitaryzm,centralnym zaś problemem jest konflikt między totalitarną władząa całym wyzutym z praw polskim społeczeństwem. Kościół odgrywaw walce z totalizmem rolę, której doniosłości nie sposób przecenić” 6 –pisał Michnik.5 Tamże, s. 67-68.6 Tamże, s. 144.Mojżesz z ulicy Czerskiej