SPIS RZECZY

247Jak te Pańskie projekty wyglądają terytorialnie? Czy tojest faktycznie podział na Wschód i Zachód?RIABCZUK: To prawda, tak to wygląda, ale nie można przeprowadzićmiędzy nimi dokładnej granicy. I to bardzo komplikuje sytuację. GdybyUkraina składała się wyłącznie ze Lwowa i Doniecka (czyli umownie mówiącz Galicji i Donbasu), które są ściśle zlokalizowane, to nie byłoby problemówz podziałem geograficznym. Nie widziałbym nawet potrzeby utrzymywaniaw ramach jednego państwa tak dwóch różnych terytoriów. Nie ma jednaktakiej granicy, terytoria przenikają się nie tylko geograficznie, lecz takżew głowach wielu ludzi. Dlatego ten podział jest tak skomplikowanyi nieprecyzyjny. Nie istnieje więc ani praktyczna, ani teoretyczna możliwośćrozpadu Ukrainy. Nikt jej zresztą teraz nie pragnie.HRYCAK: Gwoli ścisłości powiem, że Mykoła Riabczuk nie jest tutajkonsekwentny, bo w jednym ze swoich tekstów nie powstrzymał się odpokusy rozmieszczenia swoich „dwóch Ukrain” na mapie, choć mówio Lwowie i Doniecku, Galicji i Donbasie, jako upostaciowaniach tych „dwóchUkrain”. Uważam jednak, że jest to raczej efekt jego nieuwagi niż nieubłaganyrezultat jego teorii.RIABCZUK: Wydaje mi się, że profesor Hrycak uważa, jakobymwyolbrzymiał znaczenie tożsamości narodowej. Jego argumenty – jak jerozumiem – polegają na tym, że ludzie zazwyczaj nie przykładają tak wielkiegoznaczenia do swojej tożsamości narodowej i dla wielu ważniejsza jesttożsamość społeczna, płciowa czy inne. I ja temu nie zaprzeczam. Ale w tymaspekcie, który staram się rozpatrywać (a chodzi mi o problem tworzenianarodu czy tworzenia państwa), tożsamość narodowa jest elementem, jeślinie decydującym, to bardzo ważnym. Musi istnieć pewna lojalność wobec tegopaństwa, tego narodu, tego projektu, pewnych symboli itd. I właśnie tutajwidzę wielki problem w naszym tworzeniu państwa i narodu.