Een kosten-baten analyse van wetgeving en zelfregulering - SEO ...

Conclusies 89
maar vanwege principiële overwegingen, wordt gehandhaafd (dus handhaving omdat de
geloofwaardigheid van de overheid anders in het geding komt). Dit betekent dat in het
geval van geconditioneerde zelfregulering ook de administratieve lasten geringer kunnen
zijn dan bij wetgeving. Overigens blijkt uit een publicatie van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek
dat de nalevingslasten een veelvoud vormen van de administratieve lasten.
- Wanneer ondernemingen er zelf voor kiezen om bepaalde regels te hanteren, zullen zij
ook veel meer bereid zijn om zich er aan te houden. Kortom: er is meer spontane nale-
ving bij zelf ingestelde regulering, waardoor er minder handhaving nodig is. Bij wetgeving
die (per definitie) van bovenaf wordt opgelegd, is veelal minder sprake van spontane
naleving en zijn de handhavingskosten hoger. Dit geldt sterker naarmate de relatie
tussen de overheidsinstantie en de sector slechter is. Een slechte relatie kan bijvoorbeeld
ontstaan als er al “zoveel regeldruk van overheidswege” bestaat of als de sector het
gevoel heeft met een inefficiënte overheidsregel te maken te hebben die men zelf beter
had kunnen opstellen. Indien meerdere brancheorganisaties collectief zelfregulering opzetten
en deze privaatrechtelijk handhaven zijn daar – vanwege het brede veld dat ze
gezamenlijk bestrijken – nog meer kostenvoordelen met betrekking tot de naleving te
behalen (ten opzichte van privaatrechtelijke handhaving bij wetgeving).
- Marktwerkingseffecten indien toezicht door private partijen wordt uitgevoerd. 95 Door
concurrentie tussen toezichthoudende instellingen (bijvoorbeeld certificerende instellingen)
zal de prijs-kwaliteitverhouding voor de bedrijven toenemen ten opzichte van de
dienstverlening van de monopolistische publieke toezichthouder (zoals de GGD, IVW 96,
DTe). Omdat er bij toezicht door een publiek orgaan veel minder sprake is van een
intensieve klant-opdrachtgever en samenwerkingsrelatie, is er ook minder kruisbestuiving
tussen de kennis van de toezichthoudende instelling en de bedrijven. 97
95 Voor certificering, zie Ministerie van Economische Zaken, 2003e: “Certificatie vindt in de praktijk
plaats in een open stelsel van onderling concurrerende certificerende instellingen (CI’s). Om de
deskundigheid en betrouwbaarheid van CI’s te verzekeren is in samenspraak tussen overheid en
bedrijfsleven een organisatie in het leven geroepen die toeziet op deskundigheid,
onafhankelijkheid en onpartijdigheid van CI’s, de accrediterende instelling. Accreditatie wordt in
Nederland uitgevoerd door de Stichting Raad voor Accreditatie (RvA) gevestigd in Utrecht.” (p.
6).
96 Divisie Vervoer van de Inspectie Verkeer en Waterstaat.
97 Er zijn ook potentiële nadelen aan privaat toezicht verbonden indien de toezichthoudende instantie
door de bedrijven zelf bekostigd wordt. Zo zou de toezichthoudende instelling bijvoorbeeld
het oor kunnen laten hangen naar de klant (goedkeuren om de relatie met de klant niet op het
spel te zetten). Er zijn echter maatregelen mogelijk om dit effect tegen te gaan (de verplichting
om periodiek van instelling te wisselen bijvoorbeeld). We gaan er vanuit dat zelfregulering in
praktijk zo wordt vormgegeven dat dit effect wordt geminimaliseerd. Daarom gaan we er hier
niet verder op in.