Een kosten-baten analyse van wetgeving en zelfregulering - SEO ...

96 Hoofdstuk 7
Tijdens dit onderzoek is bij de cases getracht om effecten te monetariseren, maar dat bleek
slechts in een heel enkel geval mogelijk. Er bleken zeer weinig data voor handen. Bovendien
bleek bij de cases dat het formuleren van de nul- en projectalternatieven geen eenvoudige
opgave is, omdat er door de betrokkenen zelf nog niet in termen van alternatieven wordt
gedacht – laat staan dat ze al zijn ingevuld. De afweging wetgeving versus zelfregulering
wordt in de praktijk van deze vier cases, en volgens onze indrukken ook daarbuiten, dus nog
niet expliciet gemaakt. Het gevolg is dat de verschillende reguleringsalternatieven veelal niet
zijn ingevuld en achteraf geconstrueerd moeten worden. Hetzelfde geldt voor de effecten
van de verschillende alternatieven; ook die zijn door de betrokkenen bij het op te lossen
probleem veelal niet geëxpliciteerd.
Deze bevinding is opmerkelijk gezien het feit dat het op dit moment al verplicht is om bij
nieuwe overheidsregelgeving te kijken of (geconditioneerde) zelfregulering niet een betere
optie is. 107 De huidige methodieken (BET en U&H) bieden in dit opzichtte weinig soelaas,
omdat deze worden opgesteld vanuit het perspectief van de gereguleerde sector. Echter,
relevant is het maatschappelijk perspectief, zoals bij een KBA. Het is zeer wel mogelijk dat
een (belangrijk) deel van de effecten voor de sector in een KBA wegvallen tegen effecten
voor andere actoren. 108
Opmerkelijk is wel dat een soortgelijke en veel eerder geformaliseerde eis in de Verenigde
Staten ook niet tot veel empirisch materiaal op het gebied van zelfregulering heeft geleid
(tenminste niet in openbare en voor het publiek toegankelijke bronnen). 109
107 Zie ook: de Aanwijzing van de Regelgeving art. 7 sub c en artikel 8. Tekst per 29 mei 2002, Staatscourant
2002, 97, p. 8. De toelichting bij artikel 8 is tevens van belang: “Indien het zelfregulerend
vermogen van de maatschappij tekortschiet om een doelstelling te bereiken, dient te worden
bezien of dit vermogen door overheidsmaatregelen kan worden versterkt. Direct overheidsingrijpen
is slechts op zijn plaats, indien van het zelfregulerend vermogen van de maatschappij
– ook versterkt met ondersteunende overheidsmaatregelen – niet voldoende resultaten
te verwachten zijn. Ook wanneer overheidsinterventie noodzakelijk is, kan aangesloten worden
bij het zelfregulerende vermogen […].” Opvallend is verder dat in de toelichting expliciet op
certificering als zelfreguleringsinstrument wordt gewezen; dit kan de groeiende populariteit van
certificering mede verklaren.
108 Zie ook paragraaf 2.2.2.1, element (2). Het in de bovenstaande hoofdtekst gestelde geldt ook voor
MINVER (zie paragraaf 2.2.2.1, box 4).
109 Zo stelde Reagan in 1983 het volgende verplicht in de Regulatory Policy Guidelines: “1. Regulation
should be issued only on evidence that their potential benefits exceed their potential costs,
Regulatory objectives, and the methods for achieving these objectives, should be chosen to
maximize the net benefits to society.” (zie: Reagan Administration Regulatory Achievements,
1983, p. 19). Dit heeft overigens wel geleid tot een sterke toename in het aantal KBA’s op het
gebied van milieuwetgeving, maar niet op het gebied van zelfregulering. Kennelijk is de focus
over het algemeen op wel of geen wetgeving en beschouwt men bij deze afweging geen alternatieven
voor wetgeving.