Een kosten-baten analyse van wetgeving en zelfregulering - SEO ...

Conclusies 93
de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) ziet de trend richting certificering. De
RMO geeft aan dat certificering de laatste tijd meer op de voorgrond is gekomen in de
publieke sector naar aanleiding van de discussie over de handhaving van regels door de
overheid. 102 De rampen in Enschede en Volendam hebben de roep om een strenge overheid
die haar verantwoordelijkheid neemt en regels handhaaft weer even doen toenemen. Hierdoor
is veel regulering in het leven geroepen en loopt de handhaving daarvan vast. Daardoor
wordt er tegenwoordig weer vaker gebruik gemaakt van certificering (bijvoorbeeld in de
horeca en bij benzine stations). Ook het Schoordijk Instituut beschrijft in een recent rapport
de trend dat in het publieke domein in toenemende mate gebruik wordt gemaakt van certificering.
De auteurs van het rapport stellen vervolgens dat het voor departementen van groot
belang is dat ze “een bewuste en weloverwogen keuze maken voor het gebruik van certifice-
ring bij de borging van publieke belangen. Certificering is vanzelfsprekend geen ‘wondermiddel’
tegen allerlei kwalen, zoals het tegengaan van overregulering, het opvangen van
tekorten in de handhavingscapaciteit en een gebrek aan deskundigheid bij uitvoeringsinstan-
ties.” 103
Kortom, er lijkt binnen de overheid een bias richting certificering te bestaan. Indien dit klopt
en de overheid inderdaad vaak voor certificering kiest boven andere zelfreguleringsinstrumenten
als alternatief voor wetgeving, is er de kans dat een van de voornaamste effecten van
het kiezen van zelfregulering zal liggen bij de toedeling van de handhavingskosten. Deze
verschuiven door certificering van publieke naar private middelen. Ondanks het feit dat de
handhavingskosten bij certificering lager kunnen zijn dan bij wetgeving (wegens de bij conclusies
(1) en (2) genoemde redenen) is het van belang om de verschuiving van de kosten
mee te nemen in de afweging van zelfregulering versus andere zelfreguleringsalternatieven
(en ook versus wetgeving). Afhankelijk van de marktstructuur (met bijvoorbeeld vele vragers
en enkele grote aanbieders), kan dit betekenen dat een belangrijk deel van deze kosten
worden afgewenteld op de consument.
Een ander nadeel van de bias richting certificering is dat de overheid de conditionering zo
sterk kan maken dat deze in feite als verkapte wetgeving fungeert. In de meeste gevallen is
certificering een privaatrechtelijke aangelegenheid. Echter, middels opname in specifieke
wetgeving kan certificering verplicht worden gesteld. In dat laatste geval is de conditionering
zeer sterk. Door deze sterke verwevenheid van privaat initiatief en overheids(bij)sturing is
het mogelijk dat het fundamentele onderscheid tussen de publieke en private sector vervaagt.
Dit is volgens Donner een reden om terughoudend om te gaan met (sterk) geconditioneerde
zelfregulering. “Overheidsdoelen worden met andere dan publiekrechtelijke middelen
102 RMO, 2002.
103 2003, p. 4.