Een kosten-baten analyse van wetgeving en zelfregulering - SEO ...

8 Hoofdstuk 2
De overheid kan ook een doel stellen en daarbij gebruik maken van het middel zelfregule-
ring. In dat geval spreken we van ‘geconditioneerde zelfregulering’ (of eigenlijk: wettelijk geconditioneerde
zelfregulering). In de bovenstaande definitie van zelfregulering komt geconditio-
neerde zelfregulering reeds naar voren als gesproken wordt over het zelf nemen van verantwoordelijkheid
“indien nodig binnen een wettelijk kader”. In praktijk is er dus een soort
glijdende schaal tussen wetgeving en zelfregulering (en niet puur het een of het ander). Wet-
geving en zelfregulering sluiten elkaar niet uit. Het gebruik van zelfregulering binnen een
wettelijk kader past bij een overheid die de eigen verantwoordelijkheid van burgers en maat-
schappelijke organisaties respecteert en tracht te stimuleren. 13 Geconditioneerde zelfregulering
kan pas als alternatief voor traditionele wetgeving worden beschouwd als wettelijke
condities inderdaad ruimte laten voor zelfregulerende activiteiten. De onderzoeksvraag (de
vraag of zelfregulering over het algemeen goedkoper is dan wetgeving) is in zijn algemeenheid
dus eigenlijk niet te beantwoorden, omdat het meer een kwestie van de optimale mix van
zelfregulering en wetgeving is (het is niet of-of). 14
Een laatste mogelijkheid is vrije zelfregulering. Dit speelt echter alleen dan een rol als duide-
lijk is dat overheidsregulering of niet gerechtvaardigd is of niet te verwachten is; deze vrije
vorm van zelfregulering valt daarom buiten het bestek van dit onderzoek. Vrije zelfregulering
is, met andere woorden, geen substituut voor wetgeving.
Box 2 vat de verschillende zelfreguleringsvormen en overheidsregulering samen.
Box 2: De mate van overheidsbetrokkenheid neemt toe in de richting van de pijlen
Vrije zelfregulering Geconditioneerde zelfregulering Overheidsregulering
Samenvattend is het onderzoeksgebied als volgt afgebakend: de effecten van geconditio-
neerde zelfregulering ten opzichte van wetgeving bij het borgen van een bepaald publiek
belang. We gaan dus niet in op de ‘wat vraag’ (wat is het publieke belang) en ook niet op de
effectiviteitsvraag (wanneer is een bepaald instrument effectief).
13 Volgens: Ministerie van BZK, 2003, Programma Andere Overheid, en Bakenende, 2003: “De overheid
moet ruimte maken voor initiatief en creativiteit van mensen en organisaties zelf. […] Minder
staat en meer maatschappij, onder andere door het fors terugdringen van het aantal regels,
beperking van de administratieve lasten en het uitdunnen van het subsidiewoud.” (p. 513).
14 Dit werd tijdens de kick-off meeting geconstateerd door een van de leden van de begeleidingscommissie.