--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı

(Diodoros XIX 56. 5). 20. kitabında ise Diodoros, Antigonos’un M.Ö. 302 yılında Tarsos’a
gelip Kyinda’dan getirttiği para ile üç ay süreyle orada bulunan ordusunun masraflarını
karşıladığından bahsetmektedir (Diodoros XX 108. 2).
Plutarkhos’a göre Demetrios Poliorketes, M.Ö. 299 yılında Kyinda’da bulunan
hazinenin geri kalanını kullanmıştır (Plutarch, Demetrios 32). Plutarkhos’un ifadesinden
Kyinda’da muhafaza edilen paranın M.Ö. 299 yılından tamamen bittiği gibi bir izlenim
edinmek mümkün ise de, Kyinda gibi bir kalenin M.Ö. 3. yüzyıl boyunca Diadochlar
adıyla bilinen Büyük İskender’in halefleri arasındaki savaşlar sırasında ve Seleukoslar
Devrinde uzun süre “hizmet dışı" bırakılamayacağı şüphesizdir. Diodoros’un
Kyinda’dan bahsediş şekli burasının Toros Dağları’nın ovalık Kilikya’ya bakan yamaçlarında
inşa edilmiş olabileceği izlenimini vermektedir. Kyinda’nın yerinin saptanması
sorunuyla bağlantılı olarak Asur kaynaklarındaki bir ifade büyük önem kazanmaktadır.
Büyük Asur Kralı Asarhaddon, birbirleriyle sürekli sorun yaşayan Kundi ve Sissu krallarını
cezalandırmıştı. Bu ifade Kundi ve Sissu’nun birbirlerine komşu bölgeler oldukları
izlenimini vermektedir. Eğer Sissu’nun 20. yüzyıl başlarına kadar adı Sis olan Kozan
ile özdeş olduğu göz önünde tutulursa, Kundi’nin Hellenistik Devirdeki Kyinda olduğunu
ve Karasis ya da Anazarbos gibi Kozan’a komşu bir dağın üzerinde aranması gerektiği
tezini dikkate alabilmek mümkündür.
Çukurova’yı Kappadokia ile bağlayan stratejik bir yolun üzerinde, çevreye hâkim
konumda bulunan Karasis Kalesi’nin antik devirdeki adının saptanması, ancak Karasis
Dağı’nda ya da yamaçlarında bu ören yerinin antik devirdeki adını belgeleyecek yazıtlı
bir belge ya da belgelerin bulunması sayesinde mümkün olabilecektir. Kesin olan burasının
tıpkı Bergama’da olduğu gibi büyük bir imparatorluğun stratejik ve maddî önem
taşıyan mallarının saklanmasına uygun bir dağ olduğudur.
Karasis Dağı’nın güneydoğusunda bulunan Uzunoğlan Tepesi üzerindeki tapınak
ve çevresinde yaptığımız incelemelerde burada kaçak kazıların geçen yıldan beri
birkaç kat daha arttığı görülmüştür. Uzunoğlan Tepesi’nin batı eteğindeki bir tarla içinde,
Roma İmparatorluk Devrine tarihlenen bir adak sunağı ile iki adet geç Hıristiyanlık
devrine tarihlenen haç kabartmalı değirmen taşı bulunmuştur. Bu eserlerin buluntu yeri
bir Roma ve erken Bizans köyü olup aynı Uzunoğlan Tepesi’nde olduğu gibi kaçak
kazılar sonucu büyük ölçüde tahrip olmuştur.
Çukurova’nın en büyük antik kenti olan Anazarbos’ta 1990 yılından beri her yıl
olduğu gibi, 2003 yılında da yaptığımız çalışmalar sırasında, Anazarbos’un 12 km. kadar
kuzeybatısında bulunan Hamam Köyü’nün kuzey kenarında bir tarlanın düzlenmesi
sonucunda burada bulunan bir Roma Devri köyü tümüyle imha edilmiştir (Resim: 4,
5, 6). Bir tesadüf sonucu söz konusu tesviye işlemini haber almamız üzerine olay yerine
geldiğimizde, yaklaşık 1 km 2 lik alanda, çok taze tahribat izleriyle karşılaştık. Arazide
kısa süre içinde 16 adet yazıtlı Roma Devri mezar steli bularak bölgeden sorumlu
Gaziköy Jandarma Karakolu’nda koruma altına aldırttık. Ayrıca bu yerleşmeye temiz su
sağladığı anlaşılan pişmiş toprak su künkleri etrafa dağılmış durumdaydı. Bu arada
yerleşmeye ait bir kaya mezarının da çok kısa zaman önce açılmış olduğu anlaşılmıştır.
Bir diğer dikkati çeken buluntu ise ilk kez tahrip edilmemiş bir zeytinyağı işliğinin ortaya
çıkarılmış olmasıdır (Resim: 7). Büyük bir olasılıkla içinde define aramak amacıyla
üzeri açılmış olan bu işlik, ana kayaya oyularak yapılmış büyük bir kompleks olup tümüyle
tahrip edilmeden belgelenmesi gereken önemli bir anıt olduğundan en gerekli
gördüğümüz acil tespit çalışmalarını hemen gerçekleştirdik.
Anazarbos’un 5 km. kadar batısında bulunan Camızağılı Köyü’nde geçen yıl tesviye
edilen bir höyükten çıkan ve bir Erken Hıristiyanlık Dönemi kilisesine ait olduğu anlaşılan
beyaz mermerden bir ambon parçası incelendi (Resim: 8).
Anazarbos’un 10 km. kadar kuzeyinde bulunan Acarmantas Köyü’nde bulunan
Akçalı çiftliğinde, dinleyen tanrılara adanmış bir sunak ile Tanrı Hermes için yapılmış
olduğunu sandığımız kabartmalı bir bloku inceleme olanağı bulduk. Kesin buluntu yeri
bilinmeyen bu eserlerin civardaki köy yerleşmelerinde bulunarak burada toplanmış ol-
221