--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı

MEDRESE MEVK‹‹
Çavdar Köprüsü Nekropolü: Çavdar’dan Türkköy’e gidiş yolu üzerindeki Çavdar
Köprüsü’nün yanında, Çavdar Köyü’nün 2 km. kuzeyinde, Medrese mevkii olarak bilinen
yerde bulduğumuz ve M.S. 4. yüzyıla ait olduğunu düşündüğümüz bir nekropolün
tahrip edildiği görülmüştür.
1992 yılı araştırmalarımız sırasında (Özsait 1994: 285) Mesudiye’nin 1 km. güneybatısında
yer alan Geldişer Mahallesi ve çevresini tam olarak araştırma imkânı olamamıştı.
Bu yıl Mesudiye-Sivas karayolunun 500 m. güneydoğusunda, Geldişer Mahallesi’nin
700 m. güneybatısında, Tepeüstü adıyla bilinen ve sık ağaçlarla kaplı ormanlık
bir alanı ayrıntılı olarak araştırdık. Burada gördüğümüz keramikler bir İTÇ yerleşmesine
işaret etmektedir (Resim: 12). Ayrıca arazinin kayalık olan bölgesinde bir
nekropol alanı tespit ettik (Resim: 11). Mezar hediyesi olarak çömlekler konulmuştur.
Daha sonra üzeri yine çevrede doğal olarak bulunan taşlarla sıkıca kapatılmıştır. Nekropol
alanında bu tipte onlarca mezar tespit ettik.
Mesudiye’nin 7 km. güneydoğusunda bulunan Yardere Köyü sınırları içinde Meletsan
Peynir Fabrikası’nın batısındaki Buzluk mevkii tekrar araştırılmıştır (Özsait
1995: 464 vd.). 1993 yılında buraya geldiğimizde kısmen tahrip edilmiş olarak gördüğümüz
mezarlık, geçtiğimiz yıllar içinde taş alımı için yoğun olarak tahribata uğratılmıştır.
Burada yapılacak bir mezarlık kazısı, bölgenin Son Kalkolitik Çağ ve İTÇ I mezar
gömü geleneği hakkında önemli ipuçları verecektir. Tahrip edilen kısımlardan topladığımız
çanak çömleğin form ve teknik özellikleri, bölgenin Son Kalkolitik Çağ merkezlerinde
görülen örneklerle benzerlikler göstermektedir (Resim: 13). Özellikle daha önce
tespit ettiğimiz Zile’de Akdoğan (Özsait 2000: 78, Resim: 8) ve Merzifon’da Üçtaş (Özsait
2002: 194 vd. Resim: 4) Höyük’te gördüğümüz gri hamurlu, düz, hafif kapalı ağızlı
örnekleriyle oldukça benzerlik göstermektedir.
Daha sonra, Melet Çayı’nın kuzey kıyısında bulunan Yardere-Bahçeler yerleşmesi
(İTÇ) incelenmiştir (Resim: 14).
Ordu-Mesudiye araştırmalarımızdan sonra, çok kısa bir süre için de, Samsun’un
Lâdik İlçesi’nde Köyiçi ve Salur-Yüktepe yerleşmeleri ile, Amasya’nın Suluova İlçesi’nde
Yoğurtçubaba, Merzifon İlçesi’nde Karatepe, Ortaova, Mera Küçüktepe ve Gümüşhacıköy
İlçesi’nde Demircitepe yerleşmeleri ziyaret edilmiştir.
Görüldüğü gibi, Mesudiye araştırmalarımız sonucu bölgede, Son Kalkolitik
Çağ’dan Geç Antik Çağ’ın sonuna kadar yerleşmeler saptanmıştır. Topografik yönden
oldukça dağlık bir coğrafyaya sahip bölgenin bu yapısı, yerleşme şekillerine de yansımıştır.
Buna göre saptadığımız yerleşmeler ağırlıklı olarak tepe üstü ve yamaç yerleşmeleriyle,
tepe üstünde oluşmuş höyüklerdir. Bu yerleşmeler daha çok vadi ağızlarında,
dere veya su kaynaklarına hâkim yamaçlarda, oldukça korunaklı yerleşmelerdir.
Bunun dışında yüksek kotlardaki düz alanlarda höyük tipi yerleşmeler görülmektedir.
Düz yerleşmeler yok denecek kadar azdır. Ayrıca, nekropoller de yamaçlara yapılmıştır.
Bunun yanı sıra, kayalık alanlarda, özellikle Roma Döneminde yapılan kaya mezarları
da dikkat çekmektedir. Tümülüs geleneği de bölgede yer yer kendini göstermektedir.
Mesudiye bölgesi, Demir Çağı yerleşmeleri ve keramikleri konusunda da bizi oldukça
aydınlatmıştır. Ayrıntılı olarak incelediğimiz bu dönemi temsil eden Demir Çağı
keramikleri, Demir Çağı’nın orta ve geç safhalarına aittir. Hamur, astar ve bezeme özelliklerinden
yerel üretim olduğunu düşündüğümüz bu örnekler bölge için oldukça karakteristiktir.
Bölgenin oldukça zor coğrafyaya sahip olması da, bu bölgede kendi içinde
yetecek üretimleri zorunlu kılmaktadır. Bölge malzemesi, daha batıda Amasya, Samsun
kesimlerinde yaptığımız araştırmalarda tespit ettiğimiz aynı döneme ait Demir Çağı
keramiklerinden de özellikle, hamur özellikleri bakımından ayrılmaktadır. Bu dönemi
temsil eden yerleşmeler, diğer Demir Çağı yerleşmelerinde olduğu gibi, ağırlıklı olarak
yamaç ve tepe üstü yerleşmeleridir.
266