--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Lampsakos yakınında, Abarnis olarak lokalize edilen Çardak’taki Osmanlı Dönemi
yapılarında çok iyi korunmuş sütun ve başlıkları görülmüştür. Başlıklar Klâsik ve Bizans
dönemlerine aittir.
İlyada’da (Homeros, İl. V 612) adı geçen bir başka kent Paisos’tur. M.Ö. 497 yılında
Dareios tarafından ele geçirilen (Heredot V 117) kentin adına Attik Deniz Birliği’nin
vergi listesinde (1000 Drahmi) rastlanır. Strabon kentin bir Milet kolonosi olduğunu
ve ziyareti sırasında şehrin terk edilmiş ve harap bir durumda olduğunu aktarır. Paisos,
kentin terk edilmesine gerekçe olarak da Parion ile Lampsakos arasındaki bir sınır
düzenlemesini gösterir (Strabon, XIII, 19).
Strabon, Paisos’un Lapmsakos ile Parion arasında yer aldığını aktarır. Birçok
araştırmacı kent ile aynı ismi taşıyan Paisos Nehri’nin (Bayram Dere) denize döküldüğü
yerin batısındaki küçük tepeliğe, Paisos’u lokalize ederler. Bugün bu tepelik üzerinde
bir radar kulesi yer almaktadır. Radarın yapımından önce bu alanda yapılan kazıda
herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır. Radar çevresindeki araştırmalarımızda herhangi
bir arkeolojik buluntu tespit edilmemiştir. Buna karşın derenin 500 m. kadar kuzeyinde
denize paralel uzanan Dikiliyar Tepesi üzerinde konu hakkında doyurucu veriler
elde edilmiştir. Bunlar Troia ve Milet gibi kentlerden tanıdığımız Geç Protogeometrik
Dönem seramiği 7, yerli gri seramikler, orientalizan seramikler ile siyah figürlü vazo
parçalarıdır (Resim: 6-9). Seramiklerin M.Ö. 11-5. yüzyıllar arasından gelmesi, Strabon’un
Paisos’un terk edilmiş bir kent şeklindeki tanımlamasını doğrular. Çömlekler dışında
yoğun çatı kiremitleri de buradaki iskânın yoğunluğunu göstermektedir. Klâsik
Çağ sonrasından günümüze kadar üzerinde bir yapılaşmanın olmaması nedeni ile
özellikle Troas bölgesinin arkaik ve klâsik kent dokusu için önemlidir. Çanakkale Arkeoloji
Müzesi’nde sergilenen ve Arkaik Çağ’a tarihlenen bir krosun buradan gelmesi de
şaşırtıcı değildir.
Şevketiye Köyü’nün kuzeyinde, Bozburun üzerindeki fazla geniş olmayan ancak
oldukça sarp tepe üzerinde duvarları kireç harcı ve moloz taş ile örülmüş bir kale ziyaret
edilmiştir. Tepenin yoğun bitki örtüsü ile kaplı olması iyi bir gözlem yapmaya imkân
tanımamıştır. Ancak kalenin tarihi konusunda bize yardımcı olabilecek M.S. 12.-13.
yüzyıla ait sırlı Bizans seramikleri bulunmuştur (Resim: 10, 11). Bu yapı, kaleden daha
ziyade bir gözetleme kulesi işlevinde olup esas yerleşme tepenin güneyinde yer alır.
Güreci Köyü’nü ziyaretimiz sırasında köy kahvesi önünde, üzerinde haç tasvirleri
olan Bizans Dönemine ait bir sütun başlığı görülmüştür. Güreci Köyü’nün kuzeyinde
Üstünlü mevkiinde küçük bir liman yerleşmesi tespit edilmiştir. Moloz taş ve çamur
harcı ile inşa edilmiş olan duvarlar, deniz kıyısından çok net olarak izlenebilmektedir.
Yüzeydeki seramikler bu küçük yerleşmenin M.S. 5.-6. yüzyıldan olabileceğini gösterir.
Yerleşmenin doğusundaki tepeler üzerinde birkaç kaya mezarı tespit edilmiştir.
Araştırmacıların Kolonai kentinin Beyçayır, Çataltepe ve Arabakonağı köylerinde
olduğu yönünde beyanları dikkate alınarak bu köyler ziyaret edilmiştir. Ancak bunlardan
Arabakonağı Köyü’ndeki kale kalıntısı yağışlı hava nedeni ile görülememiştir.
Şahinli Köyü’nü ziyaretimizde cami avlusunda birkaç sütün başlığı ve çelenkle
süslü mermer mimarî parça görülmüştür. Bunlardan bezeli mermer parçası büyük bir
olasılıkla Tenedos Nekropolü’nden tanıdığımız semerdam biçimli Hellenistik Dönem
mezarına ait olmalıdır (Resim: 13). Bu taşların geldiği alandaki incelemelerde sadece
birkaç küçük sütuna rastlanmıştır.
Taştepe Köyü'ndeki bazı evlerde yerel taştan yapılmış Bizans yapısına ait
mimarî parçalara rastlanmıştır (Resim: 14). Taşların geldiği tepede herhangi bir bulguya
rastlanmamıştır.
Eskikışla Köyü’nde, Mektepyeri mevkiinde yazıt ve kabartmaların olduğu duyumu
üzerine burada da incelemeler yapılmıştır. Yarım daire şeklindeki bu alan, Antik
7 D. Lenz –F. Puppenstein, v.d., Protogeometric Pottery at Troia, StTr 8, 1998, 195-196, Abb. 6 (Troia VIIb2).
319