--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı
--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı
--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
lamıştır. Abakusu <strong>ve</strong> abakus çiçeği kısmen aşınmış <strong>ve</strong> kırık olan diğer örnekte, kalathostaki<br />
bir sıra akantus, aynı kompozisyonda düzenlenmiştir (Resim: 3). Bu tipteki başlıklar<br />
yaprak üslûbu, bezeme tekniği <strong>ve</strong> kompozisyon özellikleriyle 6. yüzyıla aittir.<br />
İon-impost sütun başlıkları ya da "İonik-kesik piramit" olarak adlandırılan başlık<br />
tipi, altta İon başlığın volütleri, üstte ise kesik piramit biçimli impostun yer aldığı iki başlık<br />
tipinin birleşimidir. İon-impost sütun başlıkları, çoğunlukla 5. yüzyıl ortalarından itibaren<br />
<strong>ve</strong> 6. yüzyılda başkentte Studios Bazilikası, Ayasofya Müzesi, Arkeoloji Müzesi,<br />
Hagia Eirene, Lips Manastırı-Theotokos Kilisesi, Sergios-Bacchos Kilisesi, Hagia Sophia<br />
<strong>ve</strong> Anadolu'da Lykia, Pampylia, Galatia <strong>ve</strong> Bitynia'da görülmektedir 8. Müzedeki örnek,<br />
alçak kabartma yivli bezemesi ile 6. yüzyıla tarihlenebilir (Resim: 4).<br />
Korinth pilaster başlığı, yaprakların <strong>ve</strong> volütlerin üslûbu ile 4./5. yüzyıla aittir (Resim:<br />
5); benzeri İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki İstanbul'dan gelen ancak buluntu yeri<br />
bilinmeyen bir örnekte görülür 9.<br />
Sütun kaideleri profillerine göre gruplandırılmıştır. Attika sütun kaidelerinin 1. tipine<br />
giren örnekler, plintus, torus <strong>ve</strong> trokilus'tan oluşmuştur. İçbükey <strong>ve</strong> dışbükey profillerin<br />
oluşturduğu torus <strong>ve</strong> trokilus bu tipin değişmez unsurlarıdır <strong>ve</strong> yaklaşık aynı boyutlardadır<br />
(Resim: 6).<br />
Benzer örneklerine göre 5.- 6. yüzyıla tarihlediğimiz bu kaide tipi, başkentin yanı<br />
sıra Bithynia'da Gölyazı, Zeytinbağı <strong>ve</strong> Güzelyalı'da, Lykia'da Demre Aziz Nikolaos<br />
Kilisesi'nde, Pamphylia'da Kale içinde <strong>ve</strong> Galatia'da Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ndeki<br />
örneklerde karşımıza çıkar 10.<br />
Attika kaidelerin 2. tipinde plintus, torus <strong>ve</strong> boyun kısmı yer alır; trokilus yani içbükey<br />
profil yoktur. Daha sade formlu bu tipte torus yarı-dairesel biçimlidir. Her iki kaidenin<br />
benzerleri, Bithynia'da Kayapa <strong>ve</strong> İmralı'daki kaidelerde 6. yüzyılda karşımıza<br />
çıkmaktadır 11.<br />
Attika kaidelerin basit formlu 3. tipinde, plintus, torus <strong>ve</strong> boyun kısmının yer aldığı<br />
üç örnek görülür. Farkı dış bükey profilin köşeli, tek kademeli bir form oluşturmasıdır.<br />
Farklı olarak profili eğimli bir kademe ile biçimlenmiş bir tip de mevcuttur.<br />
Bu tipin benzer örnekleri de Bitynia'da Güzelyalı'da <strong>ve</strong> Zeytinbağı'nda, Lykia'da<br />
Demre Aziz Nikolaos Kilisesi'nde <strong>ve</strong> Pamphylia'da Kale içinde 6. yüzyılda görülmektedir<br />
12.<br />
Attika sütun kaidelerinin 2. <strong>ve</strong> 3. tiplerinde torus <strong>ve</strong> trokilusun düz biçimleri, bu<br />
kaidelerin olasılıkla tamamlanmadığını <strong>ve</strong> böylece bölgede üretimin olduğuna işaret etmektedir<br />
13.<br />
Mimarî elemanların bir türü de müzede 1 örneği olan payedir. Payeler yapı içinde<br />
taşıyıcı öğeler olarak ya pilaster/duvar payesi, ya da müzedeki gibi dört yanı serbest<br />
payedir (Resim: 7). Dört yüzü kabartma bezemeli paye, erken dönem motifleri<br />
8 M. Dennert, Mittelbyzantinische Kapitelle Studien zu Typologie und Chronologie, Bonn 1997, 28-34; S. Alpaslan,<br />
"Architectural Sculpture in Constantinople and the Influence of the Capital in Anatolia", (ed. N. Necipoğlu), Byzantine<br />
Constantinople: Monuments, Topography and E<strong>ve</strong>ryday Life, Leiden-Boston-Köln 2001, 187-202; Y. Ötüken, Forschungen<br />
im Nordwestlichen Kleinasien Antike und Byzantinische Denkmäler in der Provinz Bursa, Tübingen 1996, Taf.<br />
37-38. Galatia'da Le<strong>ve</strong>nt E. Vardar başkanlığında yürütülen yüzey araştırmalarında saptadığımız örnekler üzerine çalışmalarımız<br />
yayına hazırlanmaktadır.<br />
9 Zollt, a.g.e. 1994, Taf. 47.<br />
10 Ötüken, a.g.e. 1996, 152-160; Taf. 24, 26; Y. Ötüken, "1993 Yılı Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı", XVI. Kaz› Sonuçlar›<br />
Toplant›s›, Ankara 1994, 361-375; S. Alpaslan, "Antalya İli <strong>ve</strong> Likya Bölgesinde Bizans Dönemine Ait Taş Eserler-1999<br />
Yılı Araştırmaları", 18. Araflt›rma Sonuçlar› Toplant›s›, Ankara 2001, 107-114; S. Alpaslan, "Anadolu Medeniyetleri<br />
Müzesi'ndeki Bizans Dönemi Taş Eserleri", Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2000 Y›ll›¤›, Ankara 2001, 265-<br />
299, Lev. VIII-IX.<br />
11 Ötüken, a.g.e. 1996, 152-160; Taf. 24, 25.<br />
12 Örnekler için bakınız dipnot 9.<br />
13 Tamamlanmamış sütun <strong>ve</strong> sütun kaidelerinin üretimleri için bakınız, N. Asgari, "Observations on Two Types of Quarry-Items<br />
From Proconessus: Column-Shafts and Column-Bases", (ed. M. Waelkens), Ancient Stones, Quarrying,<br />
Trade and Pro<strong>ve</strong>nance, Leu<strong>ve</strong>n 1992, 73-80.<br />
73
Change language