--KAPAK ARAÞTIRMA kopya 1 - Kültür ve Turizm Bakanlığı

içermektedir. Bir yüzünde kabartma tekniğinde, kantarostan çıkan kıvrık dallar arasında
sarmaşık yapraklarından oluşan bir kompozisyon içerir. Diğer yüzünde düz bir girland,
merkezde düğüm motifi ile birleşmiştir. Payenin yan yüzündeki kurşun yuvaları,
olasılıkla bir levhanın monte edildiğini belirlemektedir. Sarmaşık motifi Roma kaynaklı
olup 2. yüzyıldan itibaren görülmektedir. Erken Hıristiyan ve Bizans yapıtlarında ise 3.
yüzyıl ve sonrasında karşımıza çıkmaktadır 14. Paye, motif ve üslûp özelliklerine göre
3.-4. yüzyıla tarihlenebilir.
Liturjik öğeler arasında bir templon payesi, topuzlu tipte ve soffit motiflidir. Yan
yüzündeki levha oyuğu, daha sonraki bir dönemde genişletilerek topuz kısmı da oyulmuş
ve olasılıkla çörten işlevinde kullanılmıştır (Resim: 8).
Templon payeleri, kiliselerde naosla bemayı ayıran kuruluş olan templonlarda
levhalar arasında destekleyici elemanlar olarak kullanılmıştır. Erken Bizans'ta üst yüzleri
topuzlu payeler kullanılırken, Orta Bizans Döneminde monolit yapılmış paye, sütun
ve başlıktan oluşan öğeler kullanılmıştır. Çoğunlukla payelerde bezeme motifi soffittir,
ya da bitkisel ve geometrik bezemelerin görüldüğü örnekler de vardır. Topuzlu payeler
6. yüzyıl templonlarında başkent ve Anadolu'da sıklıkla görülmektedir 15.
Küçük boyutlu sütun ve sütun başlığının monolit yapıldığı bir örnek de altar ayağıdır
(Resim: 9). Masa tipi altarlarda bu tip ayaklara Konstantinopolis ve Yunanistan'da
6. yüzyıl örneklerinde rastlanmaktadır 16.
Günlük kullanım eşyaları arasında bir grup eser, dibeklerdir. Müzedeki üç örnek,
farklı formlardadır. Birinci örnekte, dışbükey formlu gövde, altta daralan bir diple sona
ermektedir (Resim: 10).
İkinci örnekte ayaklı kaide üzerinde ağıza doğru genişleyen form görülür.
Son örnek ise iki yanı kulplu, düz gövdelidir. Dibekler her dönemde, günlük yaşamda
tahıl ve sebzeleri ezmek ve ufalamak amacıyla kullanıldığından dönemsel olarak
ayırt edilmesi güçtür. Bu türün tarihlendirilmesi, bu konudaki kazı buluntularına ilişkin
yayınların artmasıyla gerçekleşecektir.
Alanya Müzesi'ndeki taş eserlerde malzeme olarak mermer ve kireçtaşı birlikte
kullanılmıştır. Bölgenin yerel malzemesi kireçtaşı olmasına karşın, mermerin ya olasılıkla
Pisidia'dan getirildiği veya daha büyük olasılıkla Bizans Döneminde antik yerleşimlerdeki
mermerlerin ikinci kez işlenerek kullanıldığı düşünülmektedir. Müzedeki taş
eserlerin çoğunluğunun 5.-6. yüzyıla ait olması dikkat çekicidir. Erken Hıristiyan ve Bizans
Döneminde dinsel yapı faaliyetinin yoğun olduğu, 7. yüzyıldan itibaren Arap akınlarına
karşı savunma ve korunma yapılarının inşasına ağırlık verilmesi sonucu, tarihsel
verilerle de desteklenmektedir. Alanya Müzesi'ndeki Bizans Dönemi taş eserlerinin envanterlenmesiyle
başlayan projemizin sonraki plânlanan aşaması, bu eserlerin olası
geliş yerlerinin incelenmesidir.
Önümüzdeki sezon, Alanya ve çevresinde sürdürülmesi plânlanan araştırma
kapsamında, bölgenin Bizans Döneminin yerleşim, yapı ve eser bazında çalışılması
plânlanmıştır. 1998 yılından itibaren yürütülmekte olan "Antalya İli ve Lykia'da Bizans
Dönemi Araştırmaları" konulu projede, bölgedeki Bizans Dönemi yerleşimleri ve yapılarındaki
in situ taş öğelerin yanı sıra, kırık ve dağınık olarak yüzeyde bulunan veya
devşirme kullanılmış taş eserler envanterlenmiştir.
Aynı proje kapsamında Lykia'daki taş işçiliğinin genel nitelikleri, Antalya'da Arkeoloji
Müzesi, Kaleiçi ve Cumanun Camii'nde yapılan incelemelerle Pamphylia'yı da içine
alan kıyı şeridinde ele alınmış, böylece doğru sonuçlara ulaşılması hedeflenmiştir.
Bu bağlamda çalışmamızın bütünlüğünü oluşturabilmek amacıyla, Antalya'nın kıyı şeridinde
Erken Hıristiyan ve Bizans Döneminin incelenmesi sürdürülecektir.
14 N. Fıratlı-C. Metzger vd., La Sculpture Byzantine Figurée Au Musée Archéologique D'Istanbul, Paris 1990, Pl. 25, 33.
15 A. K. Orlandos, Hexylostegos palaiochristianike basilike II, Athens 1952, 526, 531.
16 Orlandos, a.g.e. 1952, 447.
74