You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
100 ZBIGNIEW STAWROWSKI<br />
zechcial czlowieka pozostawic W ryku rady jego, zeby Stworzyciela swego<br />
szukal z wlasnej ochoty i lego siy trzyrnaj,!c dobrowolnie dochodzil do<br />
pelnej blogoslawionej doskonalosci" (34). Te i inne slowa z dokumentow<br />
soborowych przywolywane przez lana Pawla II ukazuj,!, ze g/ybokie<br />
doswi adczenie wolnosci nie jest obce wspolczesnemu KoSciolowi.<br />
Ale czy to doswiadczenie zostalo naleZycie przemyslane, zrozurniane<br />
i spojnie wl'!czone w calosciowe ujycie kwestii moralnej Czy jest do tego<br />
zdoina wci,!z dominuj,!ca tomistyczna refleksja moralna, ktora nie wolnose,<br />
lecz prawdy stawia w centrum swojego zainteresowania Ojciec<br />
Swiyty, nie dysponuj,!c bardziej precyzyjnyrn jyzykiem filozoficzno-teologicznyrn,<br />
taki:e poddaje siy wplywowi tej tradycji. Po podkresleniu szczegolnego<br />
znaczenia ludzkiej wolnoSci, na pytanie: ale 0 jak,! wolnose tu chodzi<br />
- pada odpowiedz: 0 wolnosc prawdziw'!. "ldli istnieje prawo<br />
- pisze Jan Pawel II - do poszukiwania prawdy na wlasnej<br />
drodze, to bardziej podstawowy w stosunku do niego<br />
jest ci'!z'!cy na kazdym czlowieku powazny obowi(!Zek<br />
moralny szukania prawdy i trwania przy niej, gdy si y j,!<br />
od n aj d zi e" (34 - podkr. Z.S.).l Od tego momentu, wraz z jednoznacznyrn<br />
zaakcentowaniem wyroznionego znaczenia prawdy, rozpoczyna siy<br />
prezentacja konsekwentnej, odwoluj,!cej siy do tradycji sw. Tomasza,<br />
doktryny moralnej wraz z jej podstawowym pojyciem, pojyciem naturalnego<br />
prawa moralnego.<br />
Warto siy jednak chwily zatrzymac nad powyzszym cytatem. Jest on<br />
bowiem jednym z tych k1uczowych zdan Encykliki, w ktorych wyraznie<br />
widac, jak jyzyk tomistycznej filozofIi redukuje sens doswiadczenia moralnego<br />
do jednego tylko z jego istotnych aspektow. Prawo do wolnoSci, do<br />
poszukiwania prawdy na wlasnej drodze, ktore tutaj zostalo uznane za cos<br />
mniej istotnego i podporz'!dkowane obowi'!zkowi poszukiwania prawdy,<br />
nie jest przeciez zadnym uprawnieniem , z ktorego czlowiek moze korzystac<br />
lub nie, lecz wlasnie prawem ludzkiej natury, prawem istotowyrn, czyms, co<br />
w sposob konieczny okresla ludzki sposob bycia w swiecie. Nie jest tak, :i:e<br />
czlowiekowi niekiedy w 0 1nos am od zi el n i e poszukiwac prawdy. Musi<br />
on zawsze szukac jej na wlasnej drodze, poniewaz innej drogi niz wlasna po<br />
pro stu nie rna. Piyknie pisal 0 tyrnjuz sw. Augustyn w Dialogu 0 nauczycielu.<br />
Zas w Soborowej Konstytucji Gaudium et spes, ktorOl Papiez cytuje kilka<br />
wierszy wczeSniej, znajdujemy najbardziej lapidarne ujycie tej oczywistosci:<br />
"Czlowiek ( ... ) moze zwracac siy do dobra tylko w sposob wolny" (34) .<br />
J Zacytowane roanie opatrzooe jest przypisem, w kt6rym Papiez odsyta oas mi¢zy iooymi<br />
do 2 artykuru Deklaracji 0 wolooSci retigijnej Dignilali. humanae. Ale tam wlasnie znajdujemy<br />
lekst - zreszt'l oajbardziej chyba radykalo'l aIirmacj~ ludzkiej wolnoilci ObeCD!! w olicjaloym<br />
dokumencie Kosciola katolickiego - zupelnie inacz.ej rozkladaj!!cy akcenty niz tomistycznie<br />
zorientowana wyktadnia zagadnien moralnycb : "Prawo do wolooki religijnej C... ) rna fundament<br />
rue w subiektywnym nastawieniu osoby, ale w samej jej naturze. Dlatego prawo do ow/ii<br />
wolnoki przysluguje trwale rowniei: tym, ktorzy nie wypeiniaj'l obowi'lzku szukaoia prawdy<br />
i trwania przy niej. Korzystanie z tego prawa nie moZe napotykac oa przeszkody, jeSli tylko<br />
zachowany jest sprawiedliwy tad publiczny."
Change language