You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ZDARZENIA - KSL,\ZKI - LUDZIE<br />
131<br />
o kresowej recepcji katolickich poinobarokowych kantyczek (choe zal, ze<br />
w ksi~Zce tak skromnie omowiono Iiteratur~ unick~ drukowan~ przez<br />
bazylianow), analizuje rol~ jezuitow i stopniowy zanik pod koniec omawianego<br />
okresu propagowanej przez nich "dydaktyki dobrej smierci"; wreszcie<br />
warto wyromic opis recepcji karmelitanskiej mistyki, ktorej echa dostrzegla<br />
badaczka w kantyczkach. Srodowiska karmelitanskie odznaczaly si~<br />
wielk~ zarliwosci~ na tie spoleczenstwa polskiego XVII wieku.<br />
Bardzo interesuj~ce s~ glowne wnioski przeprowadzonych analiz:<br />
protestanckiemu odwolywaniu si~ do rozumu, do kultury ksi~zkowej (kult<br />
Ksi~gi - Biblii) i "uswiadomieniu dogmatycznemu" wiemych, na ktorym<br />
tak zaleZalo protestanckim duchownym, katolicy przeciwstawiali "intuitywne<br />
formy poznania", dowodzili powierzchownosci poznania racjonalnego,<br />
starali si~ odslonic "gI~b istoty ludzkiej" i, obok tkwi~cych<br />
w czlowieku pokladow zla, takZe zdolnosci do ich przezwyci~zania.<br />
Cz~sc pierwsz~: 0 protestanckich kantyczkach, i trzeci~: 0 katolickich,<br />
rozdziela cz~sc poswi~cona humanizmowi, ktor~ niemal w caloSci wypelnia<br />
refleksja nad tworczoSci~ Jana Kochanowskiego. Choo w sporze protestantyzmu<br />
z Kosciolem humanisci stan~1i ostatecznie, za spraw~ Erazma, po<br />
stronie katolickiej, to analiza tworczosci J ana z Czamolasu wykazuje, ze<br />
rna ona charakter ponadwyznaniowy. Co prawda, w wielu protestanckich<br />
kancjonalach jego pidni wyst~puj~, ale dokonywano w nich poprawek<br />
w celu niezb~nego "wygladzenia" doktrynalnego. Chciano przedstawic<br />
Kochanowskiego jako sojusznika obozu reformacyjnego.<br />
Jan z Czamolasu wyrasta jednak ponad konfesyjne ograniczenia i wlasnym<br />
glosem przeciwstawia "obrz~owej modlitewnosci kantykow zborowych<br />
(...) medytacyjn~ refleksyjnosc (...) konfesyjnosci - uniwersalnosc treSci<br />
religijnych, ich konfesyjnoSci - liryczn~ podmiotowosc" (s. 265). Autorka<br />
przedstawia, jak poeta broni prywatnoSci poetyckiej wypowiedzi i jak przy<br />
mowieniu 0 smierci obficie czerpie ze staroiytnej tradycji horacjanskiej.<br />
WsrOd dose oszcz~nie przytaczanych pidni pogrzebowych (to tylko<br />
uczucie lekJciego niedosytu pasjonata) moma odkryc prawdziwe perJy.<br />
LSni~ gl~bok~ wiar~, peine s~ slow spokojnego zaufania Bozemu milosierdziu.<br />
Posluchajmy chocby tej, z protestanckiego kancjonalu Artomiusza<br />
z 1587 roku:<br />
Z weselem w pokoju id~ st~ <br />
W imi~ BoZe. <br />
Stale, smiale i spokojne <br />
Jest serce moje <br />
Dla Obietnic Bozego slowa, <br />
Bo Smierc si~ snem moim stala. <br />
ZhignieHi Pasek<br />
ZBIGNlEW PASEK, ur. 1958, dr, adiunkt w Zakladzie Historii ChrzeScijanstwa<br />
Instytutu Religioznawstwa UJ. Publikowal w "Studia Religiologica", "Chrzescijaninie<br />
w swiecie", "Roczniku Teologicznym", Chrzescijanskiej Akademii TeoJogicznej,<br />
"<strong>Znak</strong>u". Opublikowal Ruch zie!onoswiqtkowy (1992), Zwiqzek Stanowczych<br />
ChrzeScijan (1993). W druku Protestanckie wyznania wiary.
Change language