Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
112 ANDRZEJ LAZARl<br />
Sotzenicyn, ktorzy w "My" broni~ prawa "Ja" do wolnosci, jak i tacy<br />
"okcydentaliSci.", ktorzy nie rezygnuj~c z wolnego "Ja" probuj~ stworzyc<br />
swiat "My" (w przeszloSci. np. Aleksander Hercen).<br />
Galiczjest oczywiscie "okcydentalist~" w sensie poszukiwania wartosci<br />
ponadkolektywnych (ponadnarodowych), ogolnoludzkich w imi~ wolnego<br />
"Ja". Jedynym "s!owianofilem", do ktorego odnosi si~ z sympati'!, jest<br />
wspomniany Apollon Grigorjew. W swych utworach kilkakrotnie odwo!uje<br />
si~ do Grigorjewowskiej Cyganskiej w(!gierki, by pokazac, do<br />
jakiego stopnia wolne, romantyczne "Ja" splugawione zostalo przez<br />
totalitaryzm. W pidni Potegnanie z gitarq siedmiostrunowa gitara Grigorjewa<br />
w rzeczywistosci totalitarnej rna juz tylko jedn~ strun~ i staje si~<br />
instrumen tern "nomenklaturowym".<br />
Walcz'!c 0 wolne "Ja" w rzeczywistosci totaiitarnej, Galicz wkracza<br />
w niezwykle trudny problem obywatelskiego sprzeciwu. Poeta jest zdecydowanym<br />
przeciwnikiem stosowania przemocy w walce ze zlem. Nie<br />
znaczy to jednak, aby by! zwolennikiem jedynie biernego oporu, polegaj,!<br />
cego na psychicznym (nie ujawnianym na zewn'!trz) protescie wobec<br />
zjawisk i:ycia publicznego. Ze wspolczuciem i zrozumieniem ocenia kl~sk~<br />
artystyczn'! Anny Achmatowej, gdy ta w 1950 roku, chc,!c ratowac syna,<br />
pisze wbrew sobie samej wiersz wys!awiaj,!cy Stalina. Galicz nie os¥iza<br />
Achmatowej, cierpi wraz z ni,! i jednoczesnie uswiadamia nam, ze sam<br />
bierny opor w rzeczywistosci totalitarnej moze uzewn~trzniac si~ niekiedy<br />
jeszcze wi~kszym zniewoleniem (Bez tytulu). Dlatego poeta w petni<br />
swiadomie wtasnl!: postaw,! i tworczoSci,! nawoiuje do oporu czynnego,<br />
ktory wcale nie musi poci,!gac za sob,! stosowania przemocy:<br />
Nie siadaj ze szmatq do stolu, <br />
Przed pochlebslwem nie chyl czola, <br />
I nie wierz ni w czyste niebo, <br />
Ni w usmiech pseudoboga. <br />
(Walczyk poslVifcony regulaminolVi<br />
sluib y worlowniczeJ)<br />
Jednak przede wszystkim, zdaniem Galicza, opor wobec totalitaryzmu<br />
powinien polegac na wyrazonym g!osno sprzeciwie. Dlatego sam spiewa,<br />
"krzyczy" swoje piesni, nie zwazaj'!c na fakt, Ze choc bardzo si~ stara,<br />
s!ychac go tylko "na pi~ krokow", lecz<br />
Darem z nieba jest ito, <br />
Ody ci~ slycha6 na pi~ krokow! <br />
(Przylaluje kruk nocam/)<br />
Andrzej Lazar;<br />
ANDRZEJ LAZAR1, ur. 1946, prof. dr hab., kierownik Katedry FiloJogii<br />
Rosyjskiej i lnterdyscyplinarnego Zespolu Badan SowietoJogicznych Uniwersytetu<br />
LOdzkiego. Wydal: "Poczwienniclwo". Z bodan nod hisloriq idei w Rosji (1988),<br />
Napoleon iii Cziczikow (petersburg 1993). Mieszka w Lodzi.
Change language