You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
RELlGlA NA GRANICY ROZUMU<br />
95<br />
Gdy nie oslania mnie iadna potwierdzona w praktyce skutecznosc pragmatycznej<br />
prawdy, iadna dowodliwa pewnosc swiadomosci intelektualnej,<br />
iadna daj~ca schronienie calosc ducha, to dotarlem do prawdy, dzi~ki kt6rej<br />
wylamuj~ si~ z calej swiatowej immanencji, zeby doswiadczywszy transcendencji<br />
powr6cic do swiata; wtedy jestem w swiecie i zarazem poza nim,<br />
i dopiero teraz jestem sob~ . 38<br />
Wiara absolutna, wiara odarta przez w~tpienie z jakiejkolwiek treSci.<br />
szuka swego ucieldnienia. To, co absolutne i nieokreslone, ostatecznie<br />
spelnia si~ w okrdlonoSci. Wiara absolutna przeradza si~ w konkretn~<br />
wiant~, wiar~ okreSlonej religii, wiar~ w okrdlone syrnbole itd. Ta wiara jest<br />
zwi~zana z jakims ryzykiem. "Wiara zawiera element uwarunkowania<br />
i z~da ryzyka. L~czy ontologicZI1~ pewnosc Bezwarunkowego z niepewnosci~<br />
wszystkiego, co uwarunkowane i konkretne."J9 Ryzyko nie dotyczy<br />
jednak "fund amentu wiary", lecz jego nieuniknionej konkretyzacji ucieleSnienia<br />
wiary absolutnej w swieeie podmiotowo-przedmiotowyrn. "Wiara<br />
to niew~tpliwie szczegolny sposob patrzenia na Boga. Spojrzenie specyficzne,<br />
ktore wszakZe z chwil~ jego sformulowania zostaje uwiklane w siatk~<br />
logiczno-rozumow~, co do ktorej filozof rna prawo wydawae s~dy."40<br />
W ten sposob transcendencja pojawia si~ na poziomie immanencji.<br />
Oczywiscie tylko w ten sposob moze si~ pojawie "w swiecie czlowieka",<br />
jako taka musi zostae wy--slowiona. Z filozoficznego punktu widzenia<br />
wy--slowienie morna rozumiee jako postae uzewn~trznienia si~ ludzkiego<br />
podmiotu, przejaw ludzkiego ducha, jako podlegaj~ce krytycznej ocenie<br />
tego ducha uprzedmiotowienie. Oczywiscie uprzedmiotowienie niejest zlem<br />
samym w sobie, leez jedynyrn m07Jiwyrn sposobem przejawiania si~ religijnego<br />
ducha w swiecie. Uzewn~trznione tresci mog~ bye w niepowtarzalny,<br />
tajemniczy sposob "przepelnione" moc~ tworz~cego je ducha, kiedy duch<br />
"iyje w swoich fonnach". Lecz z drugiej strony uzewn~trznione treSci mog~<br />
nie zawierae go wcale; eksterioryzacja moze oznaczae alienacj\!. Religijna<br />
alienacja jest niebezpieczenstwem wci~z czyhaj~cyrn na kai:d~ tradycj~<br />
religijn~. To ostatecznie z ni~ zmaga si~ kaZdy religijny duch odnowy.<br />
KrzysztoJ Mech<br />
KRZYSZTOF MECH, ur. 1961, absolwent liIozofii i religioznawstwa UJ, asystent<br />
w Zakladzie Filozolii Religii ]nsty1utu Religioznawstwa UJ. Publikowal w "Logosie<br />
i Elhosie", "Studia Religiologica" i "Nomosie".<br />
J8 K. Jaspers, Filozofia egzysteneji, s. 108.<br />
lQ P. Tillich, Theology 0/ culture, s. 75.<br />
40 H. Dumery, Bog filoz%w ezy Bog tywy, "Zeak·' 447, s. 29.
Change language