Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
38 ELZBIETA WOLICKA<br />
nieporozumieniem separowanie w podobny sposob "ftlozofii pierwszej"<br />
- metafizyJcj - od teologii. Przy calej roznicy sposobu podejScia spotykaj4<br />
si\! one i dopelniaj4 w tym samym wysilku umyslowego poszukiwania<br />
i zgl\!biania prawdy - przede wszystJcjm prawdy "pierwszej" - oraz w tym<br />
samym celu - jej intelektualnej kontemplacji.<br />
Wspomniee trzeba 0 szczegolnej jakosci intelektualizm u swi\!tego<br />
Tomasza, ktory, z jednej strony, wyrasta ponad racjonalizm, zarowno<br />
sredniowiecznych "dialektykow", jak - tym bardziej - W4SJcj racjonalizm<br />
mysli nowoiytnej i wspo/czesnej, a z drugiej strony - nie ma nic wspolnego<br />
z "i rracjonalizmem " , ktory czynnik wiary sprowadza do czegos stOj4cegO<br />
poza rozumem i poza prawd4 i falszem. Tomasz precyzyjnie rozroi:nia<br />
rozum - ratio - oraz intelekt - intellectus. Ten drugi jest wladz4 nadrz¢n4<br />
w stosunku do pierwszego - supremum autem in nostra cognitione est non<br />
ratio. sed intellectus. qui est rationis origo (1,57). Tej wlasnie wladzy<br />
intuicyjnego wgi4du, b\!d 4cej zroolem pojmowania i "calosciuj4cej rezolucji",<br />
przysluguje zdolnosc kontemplacji, ktora upodabnia umyslludzki do<br />
umyslu Bozego. Rozwazanie racjonalne (discursus) jest wi\!c tylko narz~dziem<br />
i pod wieloma wzgi¢ami niedoskonal4, posredni4, niejako "okr\!zn4"<br />
drog4 (via) do prawdy.<br />
St4d tei: wszelkie operacje dyskursywne, dowodowe, rozumowania<br />
i rozroi:nienia poj\!ciowe maj4 dla Tomasza wartosc instrumentaln4. S4<br />
"szkol4 mysli", ktora powinna zmierzac do ozywienia tej najistotniejszej<br />
intuicji podstawowej i zwiel1czaj4cej zarazem caly wysilek poznawczy,<br />
kiedy to prawdajawi si\! w jednym, "rezolutywnym" rozblysku intelektualnej<br />
oczywistosci - per se nota.<br />
Imponuj4ca swoim metodologicznym rygoryzmem "architektonika"<br />
Tomaszowej Summy przenikni\!ta jest w calosci tym niezb¢nym spoiwem<br />
jednej, przenikJiwej, "zbieraj4cej i wi 4z4cej" intuicji, ktora narzuca mysl<br />
o "ustroju organicznym" jego filozoficzno-teologicznej wizji: "to nie jest<br />
system, nie jest »r\!kodzielo« (artefactum), tylko zywy organizm" - zauwaza<br />
Jacques Maritain.<br />
W tym duchu nalezy tez rozpatrywac zwi4zek rozumu i wiary<br />
- w plaszczyznie intelektualnej afirmacji prawdy, ktora dokonuje si\!<br />
zawsze w atmosferze tajemnicy - oraz zwi4Zek filozofii i teologii, w ktorym<br />
pierwsza pelni rol\! niezb¢nego narz\!dzia, sluiy metodycznie wypracowanym<br />
j\!zykiem poj\!Ciowym i regulami poprawnego rozumowania, druga<br />
dostarcza swiatla niezb¢nego w przemierzaniu drogi od dostwnych<br />
rozumowi prawd cZ4stkowych, realiow "tego swiata" i naturalnego<br />
doswiadczenia, ku prawdzie "pierwszej" i "racji ostatecznej", zaprawiaj4c<br />
umysl w kontemplacji bytu i przenikaj4cej go bosJcjej M4drosci .<br />
• Droga ku prawdzie i jej eel: szcz~sliwosc<br />
PokaZn4 ilosc rozdzialow III Ksi\!gi Summy contra Gentiles poswi\!ca<br />
Tomasz uzasadnianiu "przez negacj\!" tezy, ze prawda - we wlasciwym
Change language