Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
58 KAROL TARNOWSKI<br />
maitych perspektyw w sposob ostateczny w y j as n i e. Dstateczna rzeczywistose<br />
to taka, ktora jest w pelni zrozumiala i ktora z tego powodu moZe<br />
takZe uczynie zrozumialym to, co nieostateczne, czyli - swiat. Wyliczmy<br />
kilka wlasciwosci tej ostatecznej rzeczywistosci.<br />
Po pierwsze, choe "zasad" moze bye w roznych aspektach wiele, to to,<br />
co w pelni zrozumiale, jest jed yn e - inaczej trzeba by znow podae racje,<br />
dla ktorych jest mnogie.<br />
Po drugie, jest to pel n i a realnoSci, nazwanej u pocz,!tkow greckiej<br />
filozofii "bytern", tym co jest. Jednym z klopotow metafizyki bylo pytanie,<br />
czy "pelnia rzeczywistosci" me musi oznaczae zarazem wszystkiego, co jest,<br />
calosci, i czy Bog nie jest tozsamy z wszechswiatem.<br />
Po trzecie, rzeczywistose ta jest k 0 n i e c z n a. Zrozumial to jui two rca<br />
idei bytu, Parmenides. Czymze jest bowiem "byt" Tym co jest. W takim<br />
razie byt m u s i bye, czyli jest konieczny, me moze bowiem - z definicji<br />
- nie bye; dlatego dla Parmenidesa cala rzeczywistose jest konieczna. Ale<br />
zarazem podstawowil intuicj,! metafizyki bylo, ze rzeczy wraz z nami<br />
wlasnie n i e S,! konieczne, powstajil bowiem i ginil, mogil bye lub nie bye<br />
i dlatego "domagajil" siy jako swej racji bytu koniecznego.<br />
Po czwarte, tak rozumiana rzeczywistose jest n i e s k 0 n cz 0 n a, kaide<br />
bowiem ograniczenie oznaczaloby, ze jej czegos brak, nie jest wiyc pelniil.<br />
Takie z tego powodu jest ona jedyna, w przeciwnym razie bylaby przez cos<br />
ograniczona, bylaby wiyc skonczona.<br />
Po piilte, rzeczywistose ta jest ostateczn,! p raw d il . Absolutnie prawdziwe<br />
jest bowiem to, co jest tak, a nie inaczej i co nie moze bye inaczej<br />
- pelna prawda musi bye niezmienna i konieczna. W swiecie nigdy nie rna<br />
prawd ostatecznych, nic nie jest pewne, wszystko jest zmienne.<br />
Po szoste wreszcie, byt absolutny jest Bog i em. Pojycie Boga, ktore<br />
wylania siy z religijnej in terpretacji rzeczywistosci, zostalo memal od razu<br />
przyswojone przez idey metafizycznego Absolutu. Dlaczego Zapewne<br />
z dwoch powodow. Najpierw, poniewaz pelnia rzeczywistoSci to takie<br />
petnia tego, czemu nic nie brakuje i co dlatego jest calkowicie inne niz<br />
nasza skonczona, niepewna i niezrozumiala rzeczywistose - jest d 0 s k o<br />
n a I a. Po drugie, absolut prawdy i rozumnosci moze bye interpretowany<br />
jako myslilcy "podmiot", Zywy rozum. luz wczesni Grecy mowili 0 boskim<br />
rozumie poruszaj,!cym i porz'!dkujilcym wszystko, a dla Arystotelesa<br />
- wzoru wielu metafizykow chrzescijanskich - byt absolutny, czyli "czysty<br />
akt", jest tozsamy z "samomyslilc'! myslil".<br />
DtM tak rozumiany Bog metafizyki zostal zaadoptowany przez mysl<br />
chrzeScijansk,!. Sarno pojycie bytu wydawalo siy cudown,! poganskil<br />
odpowiedzi,! ludzkiego umyslu na Logos, ktory "oswieca kazdego czlowieka<br />
na swiat przychodzilcego", bowiem Bog w Ksiydze Wyjscia mowi<br />
o sobie ,,Jestem, ktory Jestem" - jestem, a wiyc jestem by tern, ktorego cal,!<br />
trdciil jest wlasnie bytowose. Dla sw. Tomasza Bog - jak wiadomo - jest<br />
" czystym aktem", ktory jest nie tyle najwyzszym by tern (ens), ile samym<br />
byciem (esse) i wlasnie dlatego jest odrybny od wszystkich by tow:
Change language