Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ANA LIZA I RELIG IA<br />
73<br />
Moze przejdziemy teraz do Pana prac z zakresu jilozojii religii. Z tomow<br />
skladajqcych si~ na Panskq trylogi~ z teologii jilozojicznej, ktore noszq<br />
kolejno tytuly The Coherence of Theism (1977) , The Existence of God<br />
(1979) i Faith and Reason (/981) , chyba najw i~cej dyskusji wywolal tom<br />
drugi, dotyczqcy argumentow za istnieniem Boga. Wyr6inione sq tam dwa<br />
rodzaje argumentow: aprioryczne, ktore wychodzq od jakichs prawd logicznych<br />
lub konceptualnych, oraz aposterioryczne, ktore wychodzq od doswiadczenia.<br />
Jest Pan przekonany, it te pierwsze skazane sq na niepowodzenie.<br />
Jakie sq zasadnicze racje tego przekonania<br />
Przyjmuje si~, ie argumenty aprioryczne maj~ bye dedukcyjnymi formalnie<br />
poprawnymi argumentarni wychodz~cymi od prawd logicznych lub konceptualnych.<br />
UwaZam, ze wszystkie takie argumenty, jakie kiedykolwiek<br />
zostaly podane, s~ najwyramiej nietrafne. Tradycyjny argument ontologiczny,<br />
sformulowany na przyklad przez Descartesa, nalezy odrzucie<br />
z uwagi na racje pod ane przez Kanta. Mowi~c jednak bardziej ogolnie:<br />
gdyby istnial trafny argument aprioryczny tego rodzaju, to wowczas<br />
twierdzenie, iz nie istnieje Bog, byloby ostatecznie wewn¥trznie sprzeczne.<br />
Ale tak najwyrainiej nie jest. Rozumiemy, co owo twierdzenie glosi; alba<br />
inaczej, opisuje one d aj~cy si¥ poj~e, spojny stan rzeczy. Bye moze<br />
irracjonalne jest przekonanie 0 prawdziwosci tego twierdzenia, lecz sarno<br />
owo twierdzenie nie jest wewn~ trznie sprzeczne. Oczywiste jest tez, ze jdJi<br />
twierdzenie, iz nie istnieje Bog, nie zawiera sprzecznosci, to nie wszystkie<br />
przeslanki rzekomych argumentow apriorycznych na istnienie Boga s~<br />
prawdziwe.<br />
Chcialbym powiedziec, ze faktu, iz nie rna dobrych argumentow<br />
apriorycznych za istnieniem Boga, nie uwazam w zadnym wypadku za<br />
jak~s wad¥ teizmu. Argumenty aprioryczne podaj,! pewnego rodzaju racje,<br />
dlaczego Bog musi istniec. W tradycyjnym argumencie ontologicznym<br />
dowodzi si¥, ze Bog jest na mocy definicji w pelni doskonalym bytem. Jdli<br />
zatem istnienie jest doskonalosci,!, to byt, ktory istnieje, jest bardziej<br />
doskonaly od tego, ktory nie istnieje. Tak wi¥c Bog istnieje. Ale jdli w ten<br />
sposob podaloby si¥ wys t arczaj~c,! racj¥, dlaczego Bog musialby istniee,<br />
i pokazaloby si¥, ze wynika to z jeszcze bardziej ogolnej prawdy, iz<br />
doskonalosc musi si¥ manifestowa6, to w pewien sposob wyjasni aloby si¥<br />
istnienie Boga w kategoriach czegos bard ziej podstawowego. A przeciez dla<br />
teisty Bog j e s t ostatecznym wyjaSnieniem wszystkiego i st~d tez nie moze<br />
istniec wyjasnienie, dlaczego istnieje Bog. Jdli istnialby jakis argument<br />
wychod z~cy z prawd logiki, wowczas to, czego ow argument by dowodzil,<br />
byloby w pewien sposob "slabsze" od prawd logiki. Jdli zatem istnialby<br />
dobry argument aprioryczny za istnieniem Boga, Bog, ktorego istnienie<br />
byloby dowodzone, nie byiby Bogiem chrzeScijanskiego teizmu.<br />
Przejdimy wobec tego do argumentow aposteriorycznych. Mowiqc najogolme},<br />
uwaza Pan te argumenty za argumenty indukcyjne prowadzqce do<br />
naj/epszego wyjaSnienia istnienia wszechswiata lub jakicM okreslonych
Change language