Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ZDARZENIA - KSL,\ZKI - LUDZIE<br />
137<br />
LIST<br />
ZWASZYNGTONU<br />
DOUBLE SPEAK CZYLJ DWUMOWA <br />
Gdy w 1946 roku George Orwell w jednym ze swych esej6w stwierdzil,<br />
ze angielslci znalazl si~ na zlej drodze, nie chodzilo mu 0 katastroficzne<br />
widzenie samego j~zyka, kt6ry rna si~ raczej dobrze, a jego wplywy ci~g\e<br />
wzrastaj~. Szacuje si~ bowiem, Ze angielskim posiuguje si~ od 750 milion6w<br />
do miliarda ludzi, z czego dla polowy jest to j~zyk ojczysty. Orwella<br />
zaniepokoilo natomiast zjawisko zaklamania charakterystyczne dla wypowiedzi<br />
polityk6w, kt6re okrdlil mianem douhle speak czyli mowy podw6jnej<br />
b~dZ - zaryzykujmy neologizm - dwumowy. Mamy z ni~ do czynienia<br />
coraz cz~sciej, gl6wnie wtedy, gdy sluchamy b~dZ czytamy wypowiedzi<br />
m~z6w stanu, stykamy si~ z j~zykiem biurokracji czy reklam handlowych.<br />
Gdy dobrze si~ rozgl~dniemy, stwierdzimy, ze towarzyszy nam takze we<br />
wszystkich pozostalych sferach zycia. Nierzadko w og61e nie zdajemy sobie<br />
sprawy z niebezpieczenstwa, jakie za sob~ poci~ga.<br />
Od 1974 Krajowa Rada Nauczycieli J~zyka Angielskiego w USA<br />
rokrocznie przyznaje niechlubn~ nagrod~ za najwi~ksze "osi~gni~ia"<br />
w zakresie dwumowy, a takZe przeciwstawn~ jej nagrod~ im. Orwella za<br />
specjalne zasiugi na rzecz szerzenia "uczciwosci i jasnosci wypowiedzi<br />
w zyciu publicznym". Na liscie nagrodzonych za szczeg61ne osi~gni~a<br />
w uZyciu dwumowy znaleZii si~ m.in. prezydent Reagan, sekretarz satnu<br />
Aleksander Haig, a sposr6d urz~d6w panstwowych - Departament Stanu,<br />
CIA, Pentagon czy NASA.<br />
Prezes komitetu zajmuj~cego si~ dwumow~ we wspomnianej radzie<br />
i wydawca "Kwartalnego Przegl~du Dwumowy", William Lutz, wyr6i:nia<br />
cztery jej rodzaje. Pierwszy to eufemizm wynikaj~cy gl6wnie ze wzgl¢6w<br />
towarzyskich, dyskrecji, dyplomacji, z obawy, by nie urazie czyjejs<br />
wrazliwosci. Gdy zamiast "zmar!" m6wimy "odszedl", staramy si~ bye<br />
taktowni, kiedy zas eufemizmem manipulujemy dla zmylenia lub dezinformacji,<br />
staje si~ on cz~sci~ dwumowy. Drugim rodzajem jest zargon<br />
specjalist6w. Ma on charakter utylitarny i sluzy gl6wnie upraszczaniu<br />
i skracaniu procesu porozumiewania si~. Zargon r6wniez moze stae si~<br />
dwumow~, kiedy wychodzi si~ z nim poza grup~ specjalist6w. Wtedy<br />
z reguly rna on nadae wypowiedzi cechy gl~bi, autorytetu i prestizu, gdyz<br />
to, co proste, zast~puje si~ tym, co skomplikowane. Zamiast w y r a zan i a<br />
mysli, celem staje si~ zrobienie w r a zen i a.<br />
Trzecim rodzajem dwumowy jest j~zyk biurokrat6w, urz~dnik6w
Change language