You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DWA TYPY FILOZOFII RELIGII<br />
51<br />
Swiadomose jest w tym twierdzeniu uzyta w jej najbardziej neutralnym<br />
znaczeniu, unik~l!cym takich konotacji tego pojycia jak intuicja, doswiadczenie,<br />
wiedza. Swiadomose Nieuwarunkowanego (Unconditioned) nie rna<br />
charakteru "intuicji", poniewaz Nieuwarunkowane nie pojawia si y w swiadomosci<br />
jako "Gestalt", by bye intuicyjnie pochwyconym, lecz jako Zywiol,<br />
moc, jako 4danie. Tomasz mial racjy odrzucajl!c moZliwose widzenia<br />
Boga, jak dlugo czlowiek rna zwil!zek z przestrzenil! i czasem. Rowniez nie<br />
powinno si y uzywae slowka "doswiadczenie", poniewai zwykle opisuje<br />
one uobecnianie si~ jednej realnosci w innej oraz poniewai Nieuwarunkowane<br />
nie jest przedmiotem empirycznej obserwacji. "Wiedza" zaklada<br />
wreszcie oddzielenie podmiotu i przedmiotu oraz pocil!ga za sobl! wyizolowany<br />
akt teoretyczny, ktory jest wlasnie przeciwienstwem swiadomosci<br />
Nieuwarunkowanego. Lecz kwestie terminologiczne nie Sl! najwamiejsze.<br />
Jest oczywiste, ze swiadomose ontologiczna jest bezposrednia, nie zaposredniczona<br />
w procesie wnioskowania. Jest ona obecna w postaci bezwarunkowej<br />
pewnosci, zawsze wtedy gdy swiadomose ogniskuje siy na niej.<br />
Swiadomose oczywiscie jest takze pojyciem poznawczym. Lecz swiadomose<br />
Nieuwarunkowanego, sarna bydl!c bezwarunkowl!, jest ponad rozdzialem<br />
funkcji psychologicznych. Psychologia augustynska byla przede<br />
wszystkim zainteresowana pokazaniem wzajemnej immanencji funkcji<br />
duszy i niemoiliwosci ich rozdzielenia w relacji do esse, verum, bonum.<br />
Swiadomose Nieuwarunkowanego nie bylaby moZliwa, gdyby jego szczegolna<br />
obecnose nie wykluczala kaidego postrzegajl!cego, ktory nie jest od<br />
niego zaleiny calym swoim by tern. Tomasz okaleczyl rozumienie reiigii,<br />
kiedy rozbil substancjalnl! jednose funkcji psychologicznych, przypisujl!c<br />
wyizolowanej woli to, czego sam intelekt nie jest zdolny uczynie. Taki:e<br />
Schleiermacher okaleczyl rozumienie religii, kiedy w swojej walce przeciwko<br />
podejsciu kosmologicznemu protestanckiego Oswiecenia oddzielil "uczucie"<br />
(jako funkcjy religijnl!) od woli i intelektu; tym samym wyll!czyl<br />
religiy z calosci osobowej egzystencji i oddal jl! w sfery subiektywnych<br />
emocji. C z low i e k, a nie wyll!cznie jego wladze poznawcze, jest swiadomy<br />
Nieuwarunkowanego. Moma byloby wiyc nazwae tl! swiadomose swiadomOScil!<br />
"egzystencjalnl!", w znaczeniu, w jakim uzywa tego slowa filozofia<br />
egzystencjalna, mianowicie uczestnictwa czlowieka jako caloSci w akcie<br />
poznawczym. W rzeczywistosci, jest to prawdopodobnie jedyne miejsce,<br />
w ktorym ten termin moglby bye uiyty w filozofii w sposob odpowiedni.<br />
Powodem, dla ktorego nie jest tutaj uiyty, jest istotowa jednose w swiadomosci<br />
ontologicznej tego co bezwarunkowe i uwarunkowane; podczas gdy<br />
slowko "egzystencjalny" wskazuje na oddzielenie i decyzjy. Ate ostatnie sl!<br />
elementami wiary. Podczas gdy teologia jest egzystencjalna bezposrednio<br />
i intencjonalnie, to filozofia tylko posrednio i nieintencjonalnie, poprzez<br />
egzystencj alnl! sytuacjy filozofa.<br />
Pojycie "bezwarunkowego" domaga si y interpretacji. Chociai w czysci<br />
historycznej zastosowano wyrazenie "dwa Absoluty", to jednak, aby<br />
rozjasnie problem, w czysci konstruktywnej zastl!pilo go wyraienie "bez
Change language