Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

Odredbata od st. 2 treba da se razgleduva i vo smisla na
odredbite od ~l. 9 i 10 UD^P. Ovie ~lenovi glasat: Nikoj ne smee da
bide predmet na proizvolno apsewe, zatvarawe ili proteruvawe (~l.
9). Sekoj ~ovek ima potpolno ednakvo pravo na pravedno i javno sudewe
od strana na nezavisen i nepristrasen sud koj odlu~uva za negovite
prava i obvrski i osnovanosta na sekoe krivi~no obvinenie protiv
nego (~l 10). Sli~no na ova i MPGPP vo ~l. 9 (1) obezbeduva: Sekoj
ima pravo na sloboda i li~na sigurnost. Nikoj ne mo`e da bide
predmet na samovolno apsewe ili pritvorawe. Nikoj ne mo`e da bide
li{en od sloboda osven od pri~ini i vrz osnova na postapka vostanovena
so zakon.
Vo ova smisla ~l. 12 st. 1-4 od Ustavot gi sodr`i slednive
odredbi:
Slobodata na ~ovekot e neprikosnovena.
Nikomu ne mo`e da mu bide ograni~ena slobodata, osven so
odluka na sudot i vo slu~ai i vo postapka utvrdena so zakon.
Liceto povikano, privedeno ili li{eno od sloboda mora vedna{
da bide zapoznaeno so pri~inite za negovoto povikuvawe, priveduvawe
ili li{uvawe od sloboda i so negovite prava utvrdeni so zakon i od
nego ne mo`e da se bara izjava. Liceto ima pravo na branitel vo
policiskata i sudskata postapka.
Liceto li{eno od sloboda mora vedna{, a najdocna vo rok od 24
~asa od momentot na li{uvaweto od sloboda, da bide izvedeno pred sud,
koj bez odlagawe }e odlu~i za zakonitosta na li{uvaweto od sloboda.
Od ovie odredbi proizleguva deka zatvorskiot personal mora da
obezbedi deka zatvoraweto ili pritvoraveto e ovlasteno, pravilno i
deka o~igledno proizleguva od nalog na sud. Odgovornosta za toa ja
imaat direktorot i vrabotenite vo ustanovata.
3. Od edna povr{na analiza na elementite {to go so~inuvaat
principot na zakonitosta proizleguva deka se odnesuvaat na eden
rakovoden princip naso~en kon onevozmo`uvawe na zloupotrebite na
organite na vlasta i neposrednite slu`bi vo primenata na represijata,
odnosno kon za{tita na slobodite i pravata na osudenite od
mo`nite samovolija i arbitrernosti na dr`avnite organi vo pogled
na osnovite, obemot i na~inot na primenetata represija. So ova
na~elo, vsu{nost, se obezbeduva po~ituvawe na zakonite i drugite
pravni normi od strana na dr`avnite organi, odnosno zakonsko postapuvawe
so osudenicite kako eden od bitnite uslovi za ostvaruvawe na
pravednosta, a kaj opredelen vid sankcii i za uspe{nosta na resocijalizacijata.
Nastojuvaweto da se izvr{uva samo onaa sankcija {to
zakonski e izre~ena zna~i ednakvo da se po~uvstvuva op{testveniot
prekor za storenoto, a ne ne{to {to e drasti~no pote{ko ili polesno
17