Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

odgovornost, a kontrola vrz nivnoto dvi`ewe i rabota vr{at
vospituva~i i instruktori.
(4) Vo ustanovite od otvoren vid mo`e da se organizira slu`ba
zaradi obezbeduvawe na objektot.
________________________
1. Osnovnata zamisla na kategorizacijata na kazneno-popravnite
ustanovi vostanovena so ovaa odredba poa|a od penolo{kata koncepcija
spored koja na osudenite lica im se ovozmo`uva postepeno dobli`uvawe
kon slobodata, preku postojano progresirawe od ustanova so
postrog vo ustanova so poliberalen re`im na izvr{uvawe.
2. Zatvorenite kazneno-popravni ustanovi gi karakterizira postoewe
na fizi~ki, materijalni i drugi sredstva za obezbeduvawe od
begstvo na osudenite lica. Tie mo`at da bidat so obi~no, maksimalno
i super-sigurnosno obezbeduvawe. Poslednite dva vida se konstrukcija
na amerkanskata teorija i praktika iako se sre}avaat i vo drugi zemji
vo koi opredeleni pri~ini ja nalo`uvaat potrebata od nivna egzistencija.
Taka, na primer, zatvori so maksimalno obezbeduvawe vo SAD se
Folsom, Sen Kventin, Sing-Sing, vo Danska - Vridslosel, vo [vedska
- Kumla, vo Francija - Sente itn. itn.
Celta na zatvorite so maksimalno osiguruvawe, vsu{nost, ne se
sostoi samo vo toa da se napravi postrogo izvr{uvaweto na kaznata.
Nivnata edinstvena cel ne e nitu onevozmo`uvaweto na begstvo. Tie
voedno pretstavuvaat sredstvo preku strogata disciplina, onie zatvorenici
{to ne mo`at da se dr`at bez {teta vo obi~niot zatvor, da
se spre~at da si na{tetat na sebe ili na svoite soosudenici. Nivnata
cel e da ovozmo`i najgolema mo`na sigurnost i da se oddelat onie
zatvorenici za koi e nu`no potrebna stroga disciplina. Vo zatvorite
vo SAD brojni zatvorenici se soo~uvaat so opasnosta na prezemawe
represalii od strana na svoite soosudenici zaradi {to se potrebni
zatvori so vakov stepen na obezbeduvawe. Isto taka i {efovite na
bandi se spre~uvaat vo svoite kriminalni aktivnosti {to mo`at da gi
ostvaruvaat po pat na izdavawe naredbi od pomalku obezbedenite
ustanovi.
Zavodite so maksimalen stepen na obezbeduvawe se obremeneti
so mnogubrojni slabosti {to go onevozmo`uvaat ostvaruvaweto na
prevospitnite procesi iako i vo niv se sproveduvaat individualizirani
tretmani bazirani vrz vnatre{na klasifikacija na osudenite
lica. Strogata disciplina i otsustvoto ili namaleniot broj pogodnosti
za ostvaruvawe kontakti so nadvore{niot svet doveduvaat do
avtomatizam vo povedenieto i razni drugi psihi~ki napnatosti poradi
{to se javuvaat mnogubrojni buntovi karakteristi~ni za ovoj tip na
zavodi osobeno toga{ koga se od golem kapacitet. Toa e sogledano i vo
84