Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

mu opredeleni pove}e posebni obvrski ako toa e potrebno za
pouspe{no izvr{uvawe na izre~enata merka.
Na maloletnikot mo`at da mu se opredelat osobeno ovie
obvrski:
da mu se izvini li~no na o{tetenoto lice,
da ja popravi ili nadomesti {tetata predizvikana so krivi~noto
delo,
redovno da go posetuva u~ili{teto,
da ne izostanuva od rabotnoto mesto,
da se osposobi za rabota {to odgovara na negovite sposobnosti,
sklonosti i fizi~ka sila,
da prifati rabota,
da se vozdr`uva od upotrebata na alkoholni pijaloci droga i
drugi psihotropni supstancii,
da se vozdr`i od posetuvawe na odredeni lokali odnosno
odredeni priredbi,
da posetuva soodvetna zdravstena ustanova ili sovetuvali{te,
polezno da go koristi slobodnoto vreme,
da ne kontaktira so lica koi {tetno vlijaat vrz negovata
li~nost,
da se podlo`i na psihofizi~ko lekuvawe,
da se osposobi, ostru~i i prekvalifikuva zaradi zadr`uvawe na
rabotnoto mesto {to go zazema ili za sozdavawe pretpostavki za
vrabotuvawe,
da ovozmo`i uvid i prifati soveti vo vrska so rasporeduvaweto
i tro{eweto na sredstva od li~niot dohod i drugite prihodi {to gi
ostvaruva.
Sudot mo`e na maloletnikot da mu opredeli i drugi obvrski no
pritoa mora da vnimava so niv da ne go pogodi ~ovekovoto dostoinstvo
na maloletnikot i da ne mu pri~ini drugi posebni te{kotii. Ovie
obvrski sudot mo`e da gi izmeni ili ukine na predlog na centarot za
socijalni raboti. Pri opredeluvaweto i izmenuvaweto na ovie
obvrski sudot posebno e zadol`en na maloletnikot i negovite roditeli,
posvoitelot ili staratelot da im uka`e deka vo slu~aj na nivno
neispolnuvawe izre~enata merka na zasilen nadzor mo`e da bide
zameneta so druga vospitna merka.
Vo praktikata na dosega{nata primena na zavodskite vospitni
merki kaj nas, navedenite obvrski naj~esto se sveduvaa na voop{teno
obvrzuvawe na maloletnikot da vodi ureden `ivot bez nivno konkretno
opredeluvawe.
3. Vo na{iot sistem na vospitni merki e karakteristi~no {to
na sudot mu e dadeno ovlastuvawe: 1) da ja izmeni izre~enata vospitna
469