21.11.2015 Views

Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

Penologija

Penologija

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

vr{eweto <strong>na</strong> krivi~ni dela. Korenite <strong>na</strong> ova sfa}awe datiraat od<br />

podale~noto mi<strong>na</strong>to koga <strong>na</strong>ivno se veruva{e deka stra{niot primer<br />

<strong>na</strong> kaznuvaweto <strong>na</strong> eden, e spoosoben da go predupredi zlostorot <strong>na</strong><br />

drug, i deka negoviot efekt se zgolemuva so zgolemuvaweto <strong>na</strong> ostri<strong>na</strong>ta<br />

<strong>na</strong> zakanetata i primenetata represija. Ova sfa}awe, koe za `al<br />

ni denes ne e <strong>na</strong>pu{teno duri i od stra<strong>na</strong> <strong>na</strong> vrvni krivi~ari, kriminolozi<br />

i penolozi, go pokrenuva pra{aweto za realniot dostrel <strong>na</strong><br />

zastra{uvaweto. Pritoa e nu`no da se podvle~e deka ovde govorime za<br />

onoj neizvesen, nejasen i neopredelen strav {to so pomala ili pogolema<br />

verojatnost mo`e da se javi pri pomislata da se izvr{i krivi~no<br />

delo. Na sprotiv<strong>na</strong>ta stra<strong>na</strong> le`i onoj strav {to se manifestira kako<br />

vistinski psiholo{ki efekt <strong>na</strong> sankcijata kaj ve}e otkrien i faten<br />

storitel <strong>na</strong> krivi~no delo. Toa e stravot {to se javuva kako realno,<br />

neposredno i neizbe`no ~uvstvo povrzano so opasnosta od izrekuvaweto<br />

i izvr{uvaweto <strong>na</strong> pretstoj<strong>na</strong>ta sankcija kaj sekoj {to makar i<br />

malku ima razvieno ~uvstvo za vi<strong>na</strong>. Zastra{uvaweto od ovoj vid ima<br />

z<strong>na</strong>~ewe kaj specijal<strong>na</strong>ta prevencija za{to realno se preto~uva vo svesta<br />

<strong>na</strong> storitelot. Tokmu zatoa e i mnogu porealno o~ekuvaweto toj<br />

vid <strong>na</strong> zastra{uvawe da go odvrati od zapa|aweto vo specijalen ili<br />

op{t povrat.<br />

Generalnopreventivnite celi <strong>na</strong> sankciite ne se iscrpuvaat so<br />

nivnoto zastra{uva~ko dejstvo. Naprotiv od nivnoto svojstvo da<br />

vr{at vospitno vlijanie i da vodat kon jaknewe <strong>na</strong> moralot i razvivaweto<br />

<strong>na</strong> op{testve<strong>na</strong>ta discipli<strong>na</strong> <strong>na</strong> gra|anite proizleguva i niv<strong>na</strong>ta<br />

tn. moralizatorska funkcija. I ovaa cel <strong>na</strong> sankcijata se ostvaruva<br />

so pomo{ <strong>na</strong> celokupniot fond <strong>na</strong> sredstva {to vleguvaat vo<br />

oblasta <strong>na</strong> krivi~noprav<strong>na</strong>ta represija. Ova funkcija <strong>na</strong> general<strong>na</strong>ta<br />

prevencija vo sovremeni uslovi dobiva posebno z<strong>na</strong>~ewe so ogled <strong>na</strong><br />

toa {to <strong>na</strong> mestoto <strong>na</strong> pasiv<strong>na</strong>ta za{tita <strong>na</strong> op{testvoto od krimi<strong>na</strong>litetot<br />

(zastra{uvaweto) se vnesuva aktiven i kreativen odnos kon<br />

gra|anite koj se sostoi vo podr`uvawe i formirawe <strong>na</strong> nivnite eti-<br />

~ki sfa}awa za {tetnosta <strong>na</strong> krivi~nite dela. Vo ovaa <strong>na</strong>soka nesomneno<br />

deluva samoto postoewe <strong>na</strong> krivi~niot zakon vo o<strong>na</strong>a mera vo<br />

koja negovite normi pretstavuvaat izraz <strong>na</strong> vladea~kiot op{testven<br />

moral. Denes koga se pove}e preovladuvaat tendencii za izgradba <strong>na</strong><br />

takvo krivi~no pravo {to nema da mu se sprotivstavuva <strong>na</strong> socijalnite<br />

i moralniet sfa}awa <strong>na</strong> gra|anite {to valadeat ne samo vo ramkite <strong>na</strong><br />

ed<strong>na</strong> zaednica tuku i <strong>na</strong> onie {to se vklu~eni vo univerzalniot fond<br />

<strong>na</strong> ~ovekovite vrednosti, so sigurnost mo`e da se tvrdi deka stanuva<br />

zbor za normi {to se <strong>na</strong> linijata <strong>na</strong> razvivawe <strong>na</strong> kolektivnoto<br />

~uvstvo za nivno po~ituvawe. Vo potkrepa <strong>na</strong> ovoj koncept nesomneno<br />

se vklu~uvaat i sovremenite <strong>na</strong>stojuvawa za takvo krivi~no pravo koe<br />

36

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!