Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

~ituvawe i doverba kon osudenikot, 3. principot na neprekinato anga`irawe
na osudenikot, 4. princip na razvivawe na op{testvenata
svest i individualnosta na osudenikot, 5. princip na sistemati~nost i
postapnost vo sproveduvaweto na tretmanot i 6. princip na edinstvo
na prevospitni vlijanija. (v. Penologija 2, str. 54-64).
6. Za oblicite, metodite i sredstvata za sproveduvawe na tretmanot,
v. Penologija 2, str. 169-280.
^len 12
(1) Pri izvr{uvaweto na kaznata zatvor mora da se za{titi
psihofizi~kiot i moralniot integritet na osudenoto lice i da se
po~ituva ~ovekovata li~nost i dostoinstvo.
(2) Se zabranuva sekoj oblik na ma~ewe, ne~ove~no ili poni`uva~ko
odnesuvawe i kaznuvawe.
(3) Mora da se obezbeduva pravoto na li~na sigurnost na osudenoto
lice i samopo~ituvaweto na negovata li~nost.
________________________
1. Psihofizi~kiot i moralniot integritet na ~ovekot i dignitetot
na negovata li~nost i dostoinstvo se su{testveni li~ni vrednosti
koi vo sovremeni uslovi na manifestno svrtuvawe kon ~ovekovite
prava i slobodi dobivaat posebna za{tita kako na me|unarodno
taka i na dr`avno ramni{te. Potrebata od nivna intenzivna za{tita
se nalo`uva osobeno vo institucionalni uslovi so totalitaren re`im
na op{testveno `iveewe.
Kazneno-popravnite ustanovi i uslovite koi vladeat so niv se
nesomneno edna od takvite sredini kade {to povredata na gorenavedenite
vrednosti se osobeno ~uvstvitelni na povredi od sekakov vid.
Uslovite na `iveewe vo zatvorite i re`imot na odnosite na relacija
formalen i neformalen zatvorski sistem se me|u glavnite faktori
{to go odr`uvaat ili naru{uvat psihofizi~kiot i moralniot integritet
na ~ovekot i go opredeluvaat ~uvstvoto na li~no dostoinstvo.
Za zatvorenikot ne e seedno kade i na {to }e spie, dali toa }e bide vo
soba so dveeset ili so tri kreveti, dali voop{to }e spie na krevet so
pristojna postelnina ili toa }e go pravi na podot pokrien samo so
~erga, dali }e mo`e da ja odr`uva li~nata higiena i kolku ~esto }e
ima pristap do bawata, dali za seto toa }e treba da go pra{a ili moli
zatvorskiot personal ili takviot pristap }e mu bide sloboden, dali
}e ima sopstvena obleka, obuv}i i sl. Seto toa se okolnosti so golemo
vlijanie za negovata psihi~ka stabilnost, telesno zdravje i izgradba
na ~uvstvo deka e tretiran kako li~nost {to se odlikuva so ~ove~ki
42