Zoran Sulejmanov - Komentar na ZIS (p. 563)

eat vo zaenica so lica koi samite ne gi izbrale i da go podredat svoeto
odnesuvawe na zatvorskiot re`im. Tie se li{eni od normalni
kontakti so lica od sprotivniot pol so seto ona {to implicira
emotivno izrazuvawe i povreda na li~niot identitet. Tie se li{eni i
od normalniot pristap do materijalni dobra i uslugi. Stepenot na
odgovornost {to smeeat da go realizirat vo odnos na svojot `ivot e
ograni~en. Brojnite kriminolo{ki i penolo{ki istra`uvawa uka`uvaat
i na toa deka li{uvawata i drugite te{kotii na zatvorskiot
`ivot vodat kon zgolemna solidarnost me|u samite zatvorenici i do
sozdavawe neformalni normi na odnesuvawe so koi se odbivaat
vospostavenite socijalni vrednosti. Toa zna~i deka duri iako pravoto
na samoopredeluvawe e odzemeno so aktot na zatvarawe, mo`nostite
toa samoopredeluvawe i odgovornost da se realiziraat treba da se
obezbedat vo najgolema mo`na mera. Poradi toa i pravdata i praktikata
nalo`uvaat te{kotiite koi nastanuvaat vo zatvorot da se te`nee
da se namalat onolku kolku {to toa neizbe`no proizleguva od
aktot na zatvaraweto. Ona {to prestavuva neizbe`na posledica od
zatvaraweto treba da e predmet na postojano sledewe i ocenka od
perspektiva na nejzino nadminuvawe. (Pove}e za toa v. Penologija 2,
str. 256-268 ).
Praviloto 57 SMP isto taka se odnesuva na ograni~uvawata za
samoopredeluvawe i li~na sloboda vo odr`uvaweto na dicsiplinata
vo kazneno-popravnata ustanova za{to odr`uvaweto na redot e od
fundamentalno zna~ewe za sekoj penitencijaren sistem. Nikoga{ ne e
dovolno povtoruvaweto na faktot deka kazneno-popravnite ustanovi
treba da se bezbedni mesta za zatvorenicite i za personalot. Faktot
deka se izdr`uva kazna li{uvawe od sloboda nikoga{ ne smee da zna~i
deka zatvorenicite i personalot se odrekuvaat od pravoto da bidat
za{titeni od nasilstvo i zakani so nasilstvo, kako {to se ubistva,
uceni, seksualni ili drugi povredi ili izlo`uvawa na rizik na
nivnoto fizi~ko ili du{evno zdravje i li~en integritet. Ottamu vo
korist i na zatvorenicite i na personalot e ako pravoto na `ivot vo
ustanovata se podr`uva preku vospostavuvawe na dobar red i negovo
skladno ostvaruvawe. Osnoven uslov za takov red e koga vo ustanovata
se obezbedat takvi pravila na odnesuvawe koi {to dobrovolno }e se
sledat kako od zatvorenicite taka i od zatvorskiot personal. Samo vo
krajna linija i natamu e potrebno da se ograni~uvat slobodite na
nekoi zatvorenici zaradi spre~uvawe na nivnite izrazeno destruktivni
aktivnosti. Takvite ograni~uvawa me|utoa bi trebalo da se
izlo`ni na postojana revizija, a poso~enite zatvorenici da se
predmet na postojani usilbi za nivno vra}awe vo normalno socijalizirani
li~nosi.
70