მოგზაურობა დედამიწის ცენტრისაკენ

ცნობილ ბიბლიოთეკაში, ომარმა რომ დასწვა, სასწაულებრივ ფერფლიდან აღმდგარიეხილა. სწორედ ასე გამოიყურებოდა ბიძაჩემი, პროფესორი ლიდენბროკი.მაგრამ კიდევ უფრო გაუბრწყინდა სახე, როდესაც ამ ორგანულ მტვერში თავისქალას წაავლო ხელი. ამხელა კაცი აკანკალდა:- აქსელ! აქსელ! ადამიანის თავი!- ადამიანის თავი, ბიძაჩემო! - არანაკლებ გაკვირვებული ვიყავი მე.- დიახ, ძმისწულო! ესეც თქვენ, ბატონო მილნ-ელვარდს! ბატონო დე კატრეფაჟ!რატომ არა ხართ აქ, სადაც ვარ მე, ოტო ლიდენბროკი!ოცდამეთვრამეტე თავიიმის გასაგებად, თუ რატომ გაიხსენა ბიძაჩემმა ეს ცნობილი ფრანგი მეცნიერები,საჭიროა, ვიცოდეთ, რომ ჩვენს გამგზავრებამდე რამდენიმე ხნით ადრე მოხდა ერთიპალეონთოლოგიისათვის მეტად მნიშვნელოვანი ამბავი.საფრანგეთში სომის დეპარტამენტში აბევილის მახლობლად მულენ-კინიონისქვის სამტეხლოში მიწის მთხრელებმა, - ბ-ნ ბუშე დე პერტის ხელმძღვანელობით,1863 წლის 28 მარტს დედამიწის ზედაპირიდან თოთხმეტი ფუტის სიღრმეზეიპოვნეს ადამიანის ყბა. ეს იყო ნამარხი ადამიანის ამ სახესხვაობის პირველიმონაპოვარი, რომელმაც მზის შუქი იხილა. მის მახლობლად ნახეს ქვის ნაჯახები დათლილი ტალი, დროის მიერ შეფერილი და დახავსებული.ამ აღმოჩენამ დიდი ხმაური გამოიწვია, არა მხოლოდ საფრანგეთში, არამედინგლისსა და გერმანიაშიც. საფრანგეთის ინსტიტუტის მრავალმა მეცნიერმა, სხვათაშორის ბ-მა მილენ-ედვარდსმა და კატრეფაჟმა ეს ამბავი გულთან ახლოს მიიტნეს,დაამტკიცეს აღმოჩენილ ძვალთა სინამდვილე და ამ "ყბის ირგვლივ დავის"(ინგლისური გამოთქმა რომ ვიხმაროთ) ყველაზე თავდადებული დამცველებიშეიქმნენ.გაერთიანებული სამეფოს გეოლოგებს, ბატონებს ფალკონერს, ბასკს,კარპენტერსა და სხვებს, ვისაც ფაქტი უდავო მიაჩნდათ, შეუერთდნენ გერმანიისმეცნიერები და, მათ შორის, პირველ რიგში ყველაზე ფიცხი, ყველაზე უფროენთუზიასტი მომხრე ბიძაჩემი ლიდენბროკი.ამრიგად, მეოთხეული ეპოქის დროინდელი წიაღისეული ადამიანისაუთენტურობა, თითქოს, უტყუარად იყო დამტკიცებული და აღიარებული.მართალია, ამ თეორიას გაშმაგებული მოწინააღმდეგე აღმოაჩნდა, ბ-ნი ელი დებომონი. ესოდენ მაღალი ავტორიტეტის მეცნიერი ამტკიცებდა, რომ მიულენ-კინიონის ნიადაგი დილუვიურ ნალექებს კი არ ეკუთვნის, არამედ უფრო ახალფენებს მიეკუთვნება და რომ ამ საკითხში მხარს უჭერდა კიუვიეს, და შეუძლებლადმიაჩნდა ის, რომ ადამიანთა მოდგმა მეოთხეული ეპოქის ცხოველთა თანამედროვეყოფილიყო. ბიძაჩემმა ლიდენბროკმა, გეოლოგთა დიდ უმრავლესობასთან ერთად,მტკიცედ დაიცვა თავისი პოზიცია, იკამათა, იპაექრა და იმდენი საბუთი მოიტანა,რომ ბ-ნი ელი დე ბომონი თითქმის მარტო დარჩა თავისი თეორიის მომხრე. ამპაექრობის ყველა წვრილმანებს ვიცნობდით, ოღონდ ის კი აღარ ვიცოდით, რომჩვენი გამგზავრების შემდეგ საკითხს ახალი ვითარება მიეცა. მსგავსი ყბები, თუმცაისინი სხვადასხვა ტიპის ინდივიდუმებს და სხვადსხვა ერებს ეკუთვნოდნენ,აღმოაჩინეს საფრანგეთის, შვეიცარიის, ბელგიის ზოგიერთი გამოქვაბულის ფხვიერ