D/2009/7841/003 - VVKSO - ICT-coördinatoren

Leerplandoelstellingen – Vaardigheden en attitudeslangrijk verschillende taalelementen te onderscheiden. We kunnen een onderscheid makentussen drie soorten ‘taal’.- In de wiskundelessen wordt heel wat dagelijkse taal gehanteerd. Het gaat om woordendie uit het leven van alledag worden gehaald. Het gaat om begrippen die in de wiskundegeen andere betekenis krijgen.Voorbeelden uit wiskundevraagstukken: begrippen zoals tuin, omheining, vrachtwagen,fietstocht, tandwiel, draaisnelheid, snijpunt, richting, bibliotheek, thriller, achterkant, lezen,passeren, kruisen, monteren, ontmoeten…Merk op dat niet alle woorden tot de evidente woordenschat van leerlingen behoren. Wekunnen er niet vanuit gaan dat die voldoende beheerst wordt om de wiskundelessen opdat niveau te volgen.Omdat wiskunde vaak te maken heeft met het oplossen van problemen is een belangrijkaspect het omzetten van de meestal dagelijkse taal uit de opgave naar wiskundetaal(het mathematiseren).Van de wiskundeleraar wordt verwacht dat hij ook een taalleerkracht is. Alleszins kanhet gebruik van betekenisvolle contexten gebruikt worden om in het kader daarvan ookmeer Nederlandse taalvaardigheid te laten verwerven. Beter dan het vermijden van eenhele resem woorden kan effectief aandacht besteed worden aan het verwerven van dezewoordenschat. Hiervoor worden in afspraak met de taalleerkrachten methodiekengehanteerd, waarmee leerlingen al vertrouwd zijn. Zo kan van leerlingen verwacht wordendat ze van een aantal woorden zelf de betekenis opzoeken.Bijzondere aandacht moet besteed worden aan dagelijkse woorden die meerdere betekenissenhebben. Leerlingen (en vaak anderstaligen) hebben begrippen en woordenverworven in een specifieke context. Het gebruik ervan in een andere context kan heelwat onbegrip veroorzaken.- Een tweede vorm van woordgebruik zijn typische schoolwoorden (schooltaalwoorden).Voorbeelden: beschrijf, noteer de passende …, teken …, benoemen, zo nauwkeurigmogelijk, van groot naar klein …De specifieke schooltaal is voor leerlingen soms een vreemde taal. Belangrijk is dat eenaantal van deze woorden voor verschillende leraren soms een verschillende betekenisheeft. Opdrachten zoals: geef … weer, controleer, vergelijk, benoem, noteer … krijgenin wiskunde een meer specifieke betekenis. Ook meer wiskundige schooltaalwoordenhebben in andere situaties soms een andere (minder wiskundige) betekenis: reken uit,los op, bepaal, construeer … Vaak is er een verschil in interpretatie van jaar tot jaar,van leraar tot leraar. Duidelijke afspraken binnen de vakgroep wiskunde zijn wenselijk.Schooltaalwoorden verwijzen dikwijls naar ‘afspraken’, die min of meer vanzelfsprekenden soms stilzwijgend in het leerproces insluipen. Voor leerlingen die daarin mee zijn, isdit uiteraard duidelijk. Voor leerlingen die moeilijkheden hebben met de begripsvormingof met het leren op zich, kan dit een bijkomend obstakel vormen.- Een derde vorm van woordgebruik is de wiskundetaal zelf.Voorbeelden: rechthoek, 16 m lang, ontwikkeling, draadmodel, kubus, bovenaanzicht,1, anderhalf keer, passer, liniaal, grafiek, 30 km aan 30 km per uur, na hoeveel keer …8Specifieke vaktermen krijgen in wiskunde een welomschreven betekenis (bijv. ontwikkeling,grafiek, breuk, afstand…). Soms is die betekenis anders dan in de dagelijkse taal(‘ontwikkelen’ heeft meerdere betekenissen; een breuk kan wijzen op iets dat effectief‘gebroken’ is; ‘afstand’ verwijst naar lengte, maar ook naar ‘van iets afstand nemen ofdoen’).Daarnaast komen bepaalde kernwoorden of signaalwoorden veel voor (hoeveel, gelijk,alle, sommige…). Dergelijke woorden krijgen in de wiskundelessen uiteraard bijzondereaandacht.1ste graad, 1ste leerjaar A, 2de leerjaarAV Wiskunde39D/2009/7841/003