Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Hierbij lijkt de slechtere luchtkwaliteit een grote rol te spelen, maar het is niet af te meten door alleen
maar te kijken naar de NO2-, PM10- of PM2,5-concentraties. Naast de afstand spelen ook andere factoren
een rol, zoals verkeersintensiteit en -samenstelling, configuratie van de weg ten opzichte van omringende
bebouwing, meteorologie en aantal bijdragende verkeerswegen.
De afstand is hierdoor moeilijk te relateren aan de mate en ernst van mogelijk optredende gezondheidseffecten.
Er is ook geen afstand aan te geven waarbinnen wel en waarbuiten geen gezondheidseffecten
meer zullen zijn. Het is evenmin mogelijk om eenduidig aan te geven tot op welke afstand van de
weg de invloed doorwerkt. Een ‘acceptabele’ of ‘veilige’ afstand is daardoor niet af te leiden (RIVM, Fischer
et al, 2007; Gezondheidsraad, 2008).
Het is dus niet mogelijk om op basis van de afstand alleen een GES-score indeling te maken. Zowel de
Gezondheidsraad als ook het RIVM zijn na beoordeling van de verschillende studies wel tot de conclusie
gekomen dat niet alleen scholen, kinderdagverblijven en bejaarden-, verzorgings- en verpleegtehuizen
als gevoelige bestemmingen beschouwd kunnen worden, maar ook woningen. In aansluiting op bovenstaande
is in de meest recente GGD-richtlijn ten aanzien van ‘gevoelige bestemmingen’ in relatie tot
wegverkeer door de GGD’en in Nederland het volgende advies geformuleerd:
Nieuwe gevoelige bestemmingen, inclusief woningen, worden bij voorkeur niet binnen 300 meter
van de snelweg gebouwd, onafhankelijk van de vraag of aan de grenswaarden wordt voldaan. Het
realiseren van gevoelige bestemmingen op minder dan 100 meter wordt sterk afgeraden;
Eveneens worden nieuwe gevoelige bestemmingen, inclusief woningen, bij voorkeur niet binnen 50
meter van provinciale wegen gebouwd en niet direct aan binnenstedelijke wegen, waarbij ‘druk’ gedefinieerd
is als een verkeersintensiteit van meer dan 10.000 motorvoertuigen per etmaal.
NO2
Bij het beoordelen van de effecten van verkeersemissies op de gezondheid van mensen wordt de NO2concentratie
vaak in eerste instantie als indicator genomen voor het mengsel van verkeersgerelateerde
luchtverontreiniging.
Deze concentratie blijkt met betrekking tot verkeer gevoeliger te zijn dan de PM10- of PM2,5concentraties,
waarvan de bijdrage door het verkeer relatief beperkt is en ook minder door de nabijheid
van de weg beïnvloed wordt. Het wegverkeer en het buitenland leveren ongeveer een even groot deel
aan de achtergrondconcentratie van NO2. In de stedelijke omgeving levert het wegverkeer verreweg de
grootste bijdrage aan de NO2-concentratie.
Bij het beoordelen van de effecten van het verkeersgerelateerde luchtmengsel op de gezondheid van
mensen is NO2 dan ook een betere en gevoeligere indicator dan PM10 en PM2,5. Zeker is het niet zo, dat
alle bij studies gevonden gezondheidseffecten die gerelateerd zijn aan de NO2 in de buitenlucht uitsluitend
aan NO2 zelf toegeschreven kunnen worden. Dat betekent dan ook niet dat de NO2-concentratie de
belangrijkste veroorzaker is van de gezondheidseffecten, maar eerder de componenten die met NO2 –
en dus ook met wegverkeer – samenhangen. Hierbij moet men denken aan roet, elementair koolstof en
de ultrafijne fractie stofdeeltjes in het verkeersgerelateerde luchtmengsel. Roet wordt steeds meer gezien
als een zinvolle aanvullende indicator naast NO2 en fijn stof (PM10 en PM2,5)
Stikstofdioxide (NO2) dringt door tot in de kleinste vertakkingen van de luchtwegen. Het kan bij hoge
concentraties irritatie veroorzaken aan ogen, neus en keel. Bij welke concentraties dit optreedt is nog
niet precies vastgesteld. Piekconcentraties zijn in ieder geval belangrijk voor het optreden van effecten.
Vermoedelijk spelen alleen piekconcentraties boven circa 1000 µg/m 3 een rol. De door het verkeer optredende
piekblootstellingen liggen daar echter ver onder.
Toch blijkt uit studies dat bij zowel kortdurende als ook bij langdurige blootstelling aan lage concentraties
stikstofdioxide, tot zelfs minder dan 40 (μg/m 3 ), een vermindering van de longfunctie en een toename
van luchtwegklachten en astma-aanvallen worden waargenomen. Dit ondanks dat er bij lage
concentraties geen kwantitatieve dosis-effectrelatie bekend is voor NO2. Evenzo ziet men bij deze concentraties
een verhoogde gevoeligheid voor luchtweginfecties en meer ziekenhuisopnamen. Ook is aangetoond
dat blootstelling aan NO2 kan leiden tot een versterkte reactie op allergenen.
- 104 -