Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Q – Bovengrondse hoogspanningslijnen en elektromagnetische velden 14
Emissie en verspreiding
De mens staat continu bloot aan elektromagnetische velden (EM-velden), zowel natuurlijke velden
(bijvoorbeeld het statische aardmagnetische veld), als kunstmatige velden, zoals wisselvelden met
een frequentie van 50 Hz, die ontstaan bij de opwekking, het transport en het gebruik van elektriciteit.
Daarnaast worden EM-velden gegenereerd in het radiofrequente gebied van 300 Hz tot 300
GHz. Deze velden (RF velden) worden gebruikt voor radio- en televisiezenders en mobiele communicatie,
zoals GSM (900 MHz en 1800 MHz) en UMTS (2100 MHz). Kwantificering van blootstelling aan
radiofrequente velden in het kader van GES is niet mogelijk omdat onvoldoende bekend is of van de
huidige blootstelling gezondheidsrisico’s kunnen worden verwacht.
Elektromagnetische velden met een frequentie van 50 Hertz (Hz), die door de lage frequentie worden
gekarakteriseerd als extreem laagfrequent (ELF-EM velden), kunnen mogelijk een gezondheidskundig
relevante blootstelling in de woonomgeving opleveren. Bronnen van (blootstelling aan) ELF-
EM velden in de woonomgeving zijn ondergrondse en bovengrondse hoogspanningslijnen voor
transport en distributie van elektriciteit, transformatorhuisjes en elektrische apparatuur die in en om
de woning wordt gebruikt. Voorbeelden van deze apparatuur zijn de stofzuiger, het scheerapparaat,
de elektrische deken, de televisie, de boormachine en de elektrische grasmaaier.
Elektromagnetische velden bestaan uit een elektrische en een magnetische component. Het magnetische
veld wordt in tegenstelling tot het elektrische veld niet tot nauwelijks afgeschermd door
bouwmaterialen, bomen of struiken. Voor de blootstelling van mensen in woningen aan een externe
ELF-EM bron, zoals een bovengrondse hoogspanningslijn, een ondergrondse hoogspanningskabel of
een transformatorhuisje, is dus alleen de magnetische component van belang.
Voor de karakterisering van de blootstelling aan het magnetische veld wordt de magnetische fluxdichtheid
gebruikt, uitgedrukt in micro Tesla (µT). Voor de leesbaarheid wordt de term magnetische
veldsterkte gebruikt om de blootstelling (in µT) aan te duiden.
Naast blootstelling aan ELF-EM velden buiten de woning zal de mens blootgesteld worden aan magnetische
velden afkomstig van de elektrische apparatuur in de woning. Uit onderzoek in Groot-
Brittannië en Duitsland blijkt dat de sterkte van het magnetische veld in woningen ver van hoogspanningslijnen
tussen 0,01 en 0,2 µT ligt. Het is niet exact bekend hoe groot de blootstelling in woningen
in Nederland is ten gevolge van de elektrische apparatuur. Uit indicatieve metingen die zijn
uitgevoerd door het RIVM eind 2008 – begin 2009 in negen woningen, die meer dan 200 m van een
hoogspanningslijn of meer dan 10 m van een transformatorhuisje lagen, blijkt dat het magnetische
veld in de woningen gemiddeld 0,06 μT (range: 0,01-0,1 μT) bedraagt (Dusseldorp, 2009). Dit komt
overeen met de waarden die in de buitenlandse literatuur worden gerapporteerd. Voor GES zijn echter
alleen bronnen buiten de woning van belang.
Bovengrondse hoogspanningslijnen
De sterkte van het magnetische veld rond een hoogspanningslijn is afhankelijk van vele factoren. Enkele
belangrijke factoren zijn:
De transportcapaciteit door de lijnen en het elektriciteitsverbruik. Naast de maximale transportcapaciteit
bepaalt vooral het elektriciteitsverbruik de sterkte van het magnetische veld. Bijvoorbeeld:
de magnetische veldsterkte zal rond een hoogspanningslijn naar een industriegebied met
continue bedrijvigheid gemiddeld hoger zijn dan rond een zelfde type hoogspanningslijn die alleen
een woonwijk van stroom voorziet.
14
Gerelateerd aan dit onderwerp is de GGD Richtlijn Gezondheidsaspecten van Bovengrondse Hoogspanningslijnen verschenen
met aanvullende informatie.
- 201 -