Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Bij de secundaire evaluatie van de waarneming van de geur, beoordeelt het individu of het met die potentieel
bedreigende situatie goed overweg kan (coping). Geeft de uitkomst van deze evaluatie aan, dat
het individu de eigen vermogens tot hiermee omgaan als onvoldoende ervaart, dan zal er stress worden
ervaren met de daaraan gerelateerde fysiologische effecten. De hinder gaat dan vergezeld van stressgerelateerde
somatische gezondheidseffecten. Het is niet duidelijk welke gezondheidseffecten dit zijn; de
resultaten van onderzoeken naar het verband tussen geurbelasting en stressgerelateerde gezondheidsklachten,
zoals hoofdpijn, benauwdheid en misselijkheid, zijn niet consistent.
Directe somatische gezondheidseffecten zullen in principe niet optreden. De meeste geurstoffen zijn
namelijk al te ruiken bij hele lage concentraties. Bij dergelijke concentraties zijn over het algemeen geen
toxische effecten te verwachten.
De evaluatie van de geur kan ook leiden tot verstoring van gedrag of activiteiten. De meest voorkomende
verstoringeffecten zijn vermoedelijk het ramen sluiten, het niet graag buiten zijn, bezoek niet graag
uitnodigen en/of familie of vrienden komen niet graag op bezoek, vertrouwde/aangename geuren niet
meer kunnen ruiken, minder diep ademhalen en het indienen van klachten.
Ook ontevredenheid over de woonomgeving wordt wel eens als indicator voor de gezondheidseffecten
van geur gezien. Geurbelasting of ernstige geurhinder kan een negatieve invloed hebben op de woontevredenheid,
maar over het algemeen leveren andere kenmerken van de woning- of woonomgeving een
veel belangrijkere bijdrage aan de woontevredenheid.
Geur kan dus verschillende gezondheidseffecten oproepen bij de mens: (ernstige) hinder, verstoring van
gedrag en activiteiten en stressgerelateerde somatische gezondheidsklachten. Het meest voorkomende
en beschreven gezondheidseffect van geur is (ernstige) hinder.
Methoden om hinder te bepalen
De blootstelling aan geur is moeilijk objectief vast te stellen. Over een juiste blootstellingmaat is nog
veel discussie. De immissie kan niet direct gemeten worden, maar wordt over het algemeen bepaald
door de emissie te meten met een olfactometer en vervolgens verspreidingsberekeningen te doen. De
hedonische waarde en het optreden van piekemissies zijn van belang, maar de invloed van deze blootstellingfactoren
op optredende hinder is over het algemeen nog niet kwantitatief vastgesteld.
Voor het vaststellen van de hinder zijn verschillende methoden beschikbaar. Deze bestaan uit schriftelijke
en telefonische enquêtes en dagboekjes. De eenmalige enquêtes hebben als nadeel dat de hinder
niet direct objectief aan de bron gerelateerd kan worden omdat niet voor de windrichting gecorrigeerd
kan worden. Er wordt alleen een beeld van de lange termijn en niet van de actuele situatie verkregen.
De frequente enquêtes en dagboekjes ondervangen dat probleem, maar zijn arbeidsintensief en kostbaar.
Het Telefonisch Leefsituatie Onderzoek (TLO), een eenmalige enquête, wordt in de NeR aanbevolen
voor de vaststelling van de hinder van bedrijven. Het TLO bevat vragen over diverse zaken die de woning
en de woonomgeving betreffen. Er zijn twee vragen over geurhinder door diverse bronnen:
1. Heeft u zelden of nooit, soms of vaak last van stank van verkeer, bedrijven/horeca of landbouw? Dit
levert het percentage hinder per geurbron.
2. Zo ja, bent u dan niet of nauwelijks gehinderd, gehinderd of ernstig gehinderd. Dit levert het percentage
ernstige hinder.
Deze vragen zijn afkomstig van het door het CBS uitgevoerde doorlopende onderzoek naar de leefsituatie:
het Permanent Onderzoek Leefsituatie (POLS; voorheen het Doorlopend Leefsituatieonderzoek
DLO).
Voor geluid is de hindervraag internationaal (ISO-)gestandaardiseerd om het vaststellen van de prevalentie
van hinder middels vragenlijsten zo vergelijkbaar mogelijk te maken. Deze standaardvraag wordt
nu ook voor geur gesteld in de door TNO/RIVM uitgevoerde 5-jaarlijks peilingen naar hinder in de
woonomgeving en in de door GGD’en uitgevoerde gezondheidsenquêtes: “In welke mate hindert, stoort
of ergert u zich aan de stank van (een bepaalde bron) als u thuis bent? Denkt u hierbij aan de afgelopen
tijdsperiode (bijvoorbeeld 12 maanden).” Antwoordcategorieën lopen van 0 (helemaal niet gehinderd)
tot 10 (heel erg gehinderd). Door de verschillende vraagstelling zijn de resultaten van een TLO en van
bijvoorbeeld een gezondheidsenquête niet zonder meer vergelijkbaar.
- 64 -