Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Het is dan ook minder waarschijnlijk dat de gevonden associaties tussen NO2 en gezondheidseffecten
door NO2 zelf worden veroorzaakt. Aannemelijker is, dat de NO2-concentratie model staat voor het
mengsel van luchtverontreiniging.
Door het ontbreken van een kwantitatieve dosis-effectrelatie is er geen directe norm voor de NO2concentratie
aan te geven. Op basis van wat uit studies bekend is waarbij de NO2-concentratie als blootstellingsmaat
voor het luchtverontreinigingsmengsel is gebruikt, is een jaargemiddelde grenswaarde
afgeleid van 40 μg/m 3 . Daarnaast is een uurgemiddelde concentratie van 200 μg/m 3 vastgesteld, die
voor wegen met minstens 40.000 voertuigen/etmaal maximaal 18 keer per jaar overschreden mag worden.
Dit laatste zou ongeveer overeenkomen met een jaargemiddelde van 83 μg/m 3 . Dit betekent dat
voor NO2 de jaargemiddelde grenswaarde het strengst is.
De Europese Commissie heeft het verzoek van Nederland tot derogatie (verlenging van de termijn om
de door de EU gestelde luchtkwaliteitseisen te realiseren) toegewezen. Hierdoor is het tijdstip dat aan
de jaargemiddelde grenswaarde voor stikstofdioxide (NO2) van 40 μg/m 3 moet worden voldaan verschoven
naar 1 januari 2015. Een uitzondering vormt de agglomeratie Heerlen/Kerkrade; hiervoor verleent
de Europese Commissie uitstel tot 1 januari 2013. Tot genoemde data geldt in de betreffende gebieden
een verhoogde grenswaarde van 60 µg/m³ voor de jaargemiddelde concentratie van stikstofdioxide.
Fijn stof (PM10; PM2,5)
Welke chemische bestanddelen van het fijn stof gezondheidskundig het meest relevant zijn, is nog vrij
onbekend. Toxicologisch onderzoek wijst in de richting dat het zeezout, sulfaat en nitraat voor de directe
gezondheidseffecten van fijn stof van minder belang zijn. De toxicologische eigenschappen van roetdeeltjes
en metalen uit verbrandingsprocessen wijzen juist op een mogelijk belangrijke rol van deze
deeltjes. Vermoed wordt wel dat de emissies door het verkeer een belangrijke rol spelen bij de uiteindelijke
gezondheidseffecten als gevolg van de blootstelling aan fijn stof. Dit geldt zeker in stedelijke gebieden
en in drukke verkeerssituaties.
Voor het bepalen van de nadelige gezondheidseffecten die blootstelling aan fijn stof kan veroorzaken is
niet alleen de grootte van de deeltjes van belang, maar ook het aantal deeltjes en de samenstelling van
de deeltjes. Beide kunnen sterk variëren. Nog altijd is er veel discussie over welke fractie fijn stof nu eigenlijk
verantwoordelijk gesteld kan worden voor de gevonden negatieve gezondheidseffecten. Het zijn
vaak de kleinere deeltjes, die slechts een kleine massa representeren, die tot diep in de longen kunnen
doordringen en waarvan men denkt dat die verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor de nadelige
gezondheidseffecten die fijn stof kan veroorzaken. Gezondheidseffecten zijn zowel voor PM10 als voor
PM2,5 gevonden. Vrij algemeen wordt PM2,5 als meest gezondheidsrelevant beschouwd, maar ook de
fractie met een diameter tussen 2,5 en 10 μm is gezondheidskundig zeker niet te verwaarlozen. Daarnaast
kunnen de ultrafijne deeltjes tot in de bloedbaan doordringen en daarop hun effecten hebben. .
Algemeen wordt geconcludeerd dat PM10- en PM2,5-concentraties slechte indicatoren zijn voor de te
verwachten gezondheidseffecten van fijn stof afkomstig van verkeer door het mindere contrast. Mogelijk
zijn roet (uitgedrukt un µg/m 3 elementair koolstof een betere indicator voor verkeersgerelateerde
luchtverontreiniging. Dit geldt ook voor het monitoren van het effect van maatregelen op emissies die
vanuit gezondheidsoogpunt relevant zijn.
In het algemeen is blootstelling aan fijn stof geassocieerd met een toename in luchtwegklachten en
longfunctieveranderingen, meer medicijngebruik en ziekenhuisopnamen vanwege luchtwegaandoeningen
en hart- en vaatziekten.
Dagelijkse schommelingen in de niveaus van fijn stof zijn geassocieerd met voortijdige sterfte door ziekten
van het hartvaatstelsel en het ademhalingsstelsel. Ouderen met hartvaatziekten of longaandoeningen
vormen hierbij waarschijnlijk de meest gevoelige groep.
Langdurende blootstelling aan fijn stof geeft een verhoogde kans op levensduurverkorting. In een aantal
grote Amerikaanse cohortstudies is aangetoond dat langdurige blootstelling aan fijn stof samenhangt
met verkorting van de levensduur, vooral door sterfte aan hart- en vaatziekten en luchtwegziekten (Zee,
2008).
- 105 -