Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Vroeg in de planontwikkeling
In het planproces zijn verschillende fasen te onderscheiden. In de initiatieffase worden de uitgangspunten
geformuleerd en het programma van eisen opgesteld. In de ontwerpfase worden ideeën ontwikkeld
en globale schetsen van een aantal varianten gemaakt. De voorkeursvariant wordt verder uitgewekt in
de uitwerkingsfase. In de vaststellingsfase tenslotte wordt het plan vastgesteld.
Een misverstand is het idee dat een GES pas uitgevoerd kan worden als de plannen uitgewerkt zijn (eind
ontwerpfase of begin uitvoeringsfase), omdat er anders te weinig gegevens zijn. Een GES kan nooit te
vroeg komen. Het is juist van groot belang om een GES zo vroeg mogelijk in het planproces in te steken.
Als een GES pas wordt toegepast in de uitwerkingsfase, ligt er vaak al teveel vast waardoor er weinig of
geen rekening meer met de uitkomsten van een GES gehouden kan worden.
Een GES kan gefaseerd uitgevoerd worden. In geval van het ontbreken van veel gegevens aan het begin
van de planvorming is het niet mogelijk, maar ook niet noodzakelijk, om de GES al in zijn geheel uit te
voeren. Van bronnen binnen of buiten het plangebied waar geen wijzigingen in zullen optreden zijn al in
de initiatieffase GES-contouren te tekenen.
In dat stadium wordt niet gekeken naar het aantal belaste personen. Dan is al wel aan te geven waar
knelpunten op kunnen treden, zodat daar rekening mee gehouden kan worden met de verdere invulling
van bijvoorbeeld de woonbebouwing of scholen. Gaandeweg het planproces kan de GES verder concreet
ingevuld worden.
Gezondheid moet een rol spelen in de besluitvorming
Een GES heeft alleen maar zin als gezondheid een rol speelt in de besluitvorming. Hierop kan zicht verkregen
worden door van tevoren de mogelijke uitkomsten van de GES te bespreken. Is er de wil om op
basis van deze mogelijke uitkomsten wijzigingen in het plan door te voeren?
Bestuurders en ambtelijke diensten kunnen afzien van de uitvoering van een GES omdat ze niet gesteld
zijn op negatieve berichten over de kwaliteit van het plan. Temeer omdat het om gezondheid gaat en zij
zich op dit terrein niet deskundig en onzeker voelen. Belangrijk is dan de gezondheidssituatie in perspectief
te plaatsen. Dit betekent dat de gezondheidskundige betekenis van een GES-score van 6 of hoger
uitgelegd wordt. Ook kan aangegeven worden dat bij luchtverontreiniging de achtergrondbelasting al
erg hoog is en dat alleen de bijdrage van de lokale bron beoordeeld wordt.
Bovendien is het beter om vooraf de gezondheidssituatie in beeld te brengen. Het voorkomt verontrusting
en onaangename verrassingen in een laat stadium. Het is veelal goedkoper om gaande de planontwikkeling
aanpassingen te doen dan achteraf nog wijzigingen aan te moeten brengen. Als de
gezondheidssituatie in beeld is gebracht kan aan burgers duidelijk gemaakt worden welke maatregelen
genomen zijn om deze te verbeteren. Er kan ook uitgelegd worden waarom bepaalde maatregelen niet
genomen zijn. Een GES kan dus goed gebruikt worden in de communicatie met burgers.
Voor de gezondheidsdienst is het belangrijk om zich te realiseren dat gezondheid niet de enige factor is
die de planvorming beïnvloedt. Allereerst zijn natuurlijk de kosten van maatregelen heel erg belangrijk.
In de bestuurlijke afweging speelt ook nog een groot aantal andere factoren zoals de leefkwaliteit, sociale
veiligheid, economische kwaliteit, groen, verkeer en vervoer en de bereikbaarheid van voorzieningen
mee.
Er zijn verschillende handreikingen ontwikkeld die beschrijven hoe de invloed van een wisselende set
van deze factoren op de plankwaliteit inzichtelijk gemaakt kan worden en zo het afwegingsproces ondersteunen,
o.a. het Beoordelingskader Gezondheid en Milieu (RIVM, Fast Advies), Handreiking MILO
(VROM, VNG, IPO en UvW), LOGO (DCMR en Provincie Zuid-Holland), MIRUP (Stadsgewest Haaglanden),
Verkeersprestatie op Locatie VPL (NOVEM) en Duurzaamheidsprofiel van een locatie DPL (VROM, IVAM
en TNO). Een GES maakt veelal gebruik van dezelfde milieugegevens als voor deze handreikingen gebruikt
worden. Een GES kan daarmee onderdeel zijn van deze handreikingen of er parallel aan gebruikt
worden.
- 25 -