Handboek GES 2012.pdf - Fast Advies

Voor zowel PM10 als PM2,5 wordt aangenomen dat geen drempelwaarde kan worden aangegeven waaronder
er geen effecten meer zullen optreden. Bovendien wordt aangenomen dat de dosis-effectrelatie
lineair is: elke toename in niveaus zal gepaard gaan met telkens eenzelfde toename in gezondheidseffecten.
Dit betekent dus dat er op basis van een dosis-effectrelatie geen gezondheidskundige advieswaarde
voor fijn stof is af te leiden waaronder geen gezondheidseffecten meer zouden optreden.
Dit was tot voor kort ook altijd het uitgangspunt van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om geen
norm voor fijn stof af te leiden. Toch heeft de (WHO) in een recente evaluatie (WHO, update AQG’s,
2005) van de gezondheidsaspecten van luchtverontreiniging aanbevolen om PM2,5 als indicator te gaan
gebruiken. De WHO geeft aan dat deze fractie gezondheidskundig van groter belang is dan PM10 en ook
gemakkelijker met beleid te beïnvloeden is, omdat de deeltjes voornamelijk van antropogene oorsprong
zijn. In deze evaluatie kiest de WHO er verder voor om een Air Quality Guideline (AQG) voor fijn stof af
te leiden en hierbij de AQG voor langdurige blootstelling te laten prevaleren boven de waarde voor
kortdurende blootstelling. Voor langdurige blootstelling is men daarbij uitgegaan van studies naar de
effecten van langdurige blootstelling aan PM2,5. Hierbij is gekozen voor een jaargemiddelde concentratie
van 10 μg/m 3 . Deze concentratie ligt in de range van concentraties die tot de laagste behoren die in epidemiologische
studies zijn onderzocht.
Omdat er onvoldoende bewijs is voor het direct afleiden van een eigen waarde voor PM10 voor de langdurige
effecten van PM10, is de nu voorgestelde waarde van 20 µg/m 3 voor PM10 gebaseerd op de waarde
van PM2,5 (op basis van een vaste verhouding van 0,5).
De waarden voor kortdurende blootstelling (24 uur) zijn afgeleid van de relatie tussen de verdelingen
van de 24-uurs- en jaargemiddelde concentraties en bedragen 25 μg/m 3 voor PM2,5 en 50 μg/m 3 voor
PM10 (WHO, 2005).
Ondanks dat er nog veel onzekerheden bestaan rondom PM2,5 (omvang van emissies, samenstelling van
deeltjes) en dat er nog maar op beperkte schaal betrouwbare metingen beschikbaar zijn, is er door de
Nederlandse overheid in aansluiting op de EU luchtkwaliteitsrichtlijn van 2008 een grenswaarde vastgesteld
voor de jaargemiddelde PM2,5-concentratie. Vanaf 2015 moet aan de grenswaarde van 25 μg/m 3
worden voldaan. Aan de indicatieve waarde voor de jaargemiddelde PM2,5-concentratie , die vastgesteld
is op 20 μg/m 3 , moet vanaf 2020 worden voldaan. De verwachting is dat deze streefwaarde in gemiddelde
situaties in Nederland in 2020 wel gehaald zal worden. Wel zijn er in 2020 nog hot spots te verwachten,
waar overschrijding van 20 μg/m 3 op voorhand niet kan worden uitgesloten. Als het nu
voorgenomen beleid ten uitvoer wordt gebracht, wordt een extra concentratiedaling in de steden van
ongeveer 1 μg/m 3 verwacht in 2020. Daarmee zal de kans op overschrijdingen van de 20 μg/m 3 verder
verminderen.
Naast deze waarden is er ook een waarde voorgesteld voor de gemiddelde PM2,5-concentratie in stedelijke
agglomeraties, de zogenaamde blootstellingsconcentratieverplichting. Voor de gemiddelde stedelijke
achtergrondconcentratie is daar voor 2015 een grenswaarde afgesproken van 20 μg/m 3 . Met het
vastgestelde beleid is de verwachting dat deze grenswaarde overal in Nederland wordt gehaald in 2015.
De schattingen laten zien dat de huidige PM2,5-concentraties waarschijnlijk al onder de 20 μg/m 3 liggen,
gemiddeld voor het stedelijk gebied. In 2013 wordt deze waarde grootschalig geëvalueerd op grond
waarvan alle getallen kunnen worden herzien.
Voor PM10 is er een grenswaarde voor het jaargemiddelde en één voor het daggemiddelde: de grenswaarde
voor de jaargemiddelde PM10-concentratie van 40 μg/m 3 , waaraan vanaf 2005 voldaan moet
worden en die vooral beoogt bescherming te bieden tegen de langetermijneffecten van fijn stof.
Aan de grenswaarde voor de daggemiddelde PM10-concentratie van 50 μg/m 3 , die maximaal 35 dagen
per jaar overschreden mag worden, dient vanaf 2008 (of 2011 met derogatie) voldaan te worden. Deze
is vooral bedoeld is voor de bescherming tegen korte termijn effecten. In 2009 heeft de Europese
Commissie Nederland voor de zone Midden en de agglomeraties Amsterdam/Haarlem, Utrecht en Rotterdam/Dordrecht
uitstel (derogatie) verleend op basis van het Nationaal Samenwerkingsprogramma
Lucht (NSL). Nederland moest nu uiterlijk 11 juni 2011 aan de richtlijn hebben voldaan.
- 107 -