3 - Anadolu Üniversitesi

SORUSORUD‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDE98 T›bbi Laboratuvar SIRA Eti¤i S‹ZDEAMAÇLARIMIZküçüklerde genetik tan› uygulamas› tavsiye edilmemektedir. Örne¤in; Huntingtonhastal›¤›nda AMAÇLARIMIZoldu¤u gibi.K ‹ T A PHuntington hastal›¤›:Belirtileri 30-50 yaflTELEV‹ZYONaras›nda bafllayan kal›tsalnitelikli bir sinir hastal›¤›.‹stem d›fl› hareketler, kiflilikde¤iflimleri, çabuksinirlenme, depresyon, içinekapanma, ‹NTERNET konsantreolamama SIRA S‹ZDE gibi belirtiler ilekarakterizedir. Yutmadazorlanma, bunama,konuflmada zorluk dailerleyen DÜfiÜNEL‹M dönemlerde ortayaç›kar. ‹lk belirtiler ortayaç›kt›ktan 10-15 y›l sonragenellikle SORUhastalar ölürler.Hatemi, H., K Do¤an, ‹ T AH. P (2004) Medikal Etik 6: T›p uygulamalar›ndaki yeni geliflmeler veetik ikilemler, Yüce Yay›m, ‹stanbul kitab›n›n ilgili bölümünden daha fazla ayr›nt› okuyabilirsiniz.TELEV‹ZYONTIBB‹ ET‹KTE GENET‹K DANIfiMANLI⁄IN YER‹VE ETK‹LER‹Genetik dan›flmanl›k bir ekip ifli olmakla birlikte ekibin bafl›nda yasal olarak mutlakabir “hekimin” ‹NTERNET olmas› gerekmektedir. Fakat ekipte iyi e¤itilmifl yard›mc› elemanlarda bulunmal›d›r. Genetik Dan›flmanlar hastal›¤›n tan›s›n› ve bütün t›bbi özellik-SIRA S‹ZDElerini ve hatta tedavilerini ortaya ç›karmaya çal›fl›rlar. Daha da önemlisi hastal›¤›nkal›tsall›k oran›n› ve o kiflinin akrabalar›nda tekrarlama olas›l›klar›n› hesaplarlar.DÜfiÜNEL‹MKarar alma aflamas›nda da sadece hastal›¤›n biyolojik özelliklerine ba¤l› kalmay›pailenin amaçlar›n› inanç ve de¤er sistemlerini de göz önüne al›rlar. Tablo 5.3 öncelikliolarak genetik dan›flmanl›k verilmesi gereken bireyleriSORUlistelemektedir.D‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDETablo 5.3Öncelikli OlarakGenetikAMAÇLARIMIZDan›flmanl›k AMAÇLARIMIZVerilmesi GerekenlerK ‹ T A PGenetik dan›flmanl›k D‹KKAT bir ekip ifli olmakla birlikte ekibin bafl›nda yasal olarak mutlaka bir“hekimin” olmas› gerekmektedirÇiftlerden birinde ya da her ikisinde birden kökeninde genetik nedenler olabilece¤i düflünülen birhastal›k varsa,Efllerden birinin veya her ikisinin akrabalar›nda kal›tsal olma olas›l›¤› bulunan bir hastal›k teflhisedilmifl ise,Anne veya babadan birisi kal›tsal bir hastal›¤›n tafl›y›c›s› olarak saptanm›fllarsaK ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNETHamileli¤e yak›n dönemde veya hamilelik s›ras›nda radyoaktif ›fl›na maruz kal›nm›flsa veyamutajen ya TELEV‹ZYON da teratojen etkisi olma olas›l›¤› olan ilaçlar al›nm›flsa,Gebelik s›ras›nda alkol ve uyuflturucu gibi maddeler al›nmas› nedeniyle veya yine o dönemdeoluflmufl bir virüs enfeksiyonu nedeniyle bebe¤in gelifliminde bozukluk olas›l›¤› varsa,‹leri yaflta anne‹NTERNETolman›n riskleri konusunda bilgi edinmek isteyen herkes,Daha önceki do¤umlarda ailede bir veya birkaç tane genetik bozukluk tafl›yan çocuklar bulunansa¤l›kl› çiftler,Önceki gebeliklerinde jinekolojik, endokrinolojik veya immünolojik nedenlere dayanmayandüflükleri bulunanlar.Genetik dan›flmanl›k uygulamalar› s›ras›nda etik aç›dan mutlaka dikkat edilmesigereken baz› teknik kurallar da vard›r. Öncelikle ilk defa gelecek kiflilere kesinliklenormal poliklinik günü ortal›kta birçok hasta varken randevu verilmemelidir.Ortam›n daha uygun oldu¤u güne rastlat›lmal›d›r. ‹lk randevu için olanak oldu-¤unca genifl bir zaman dilimi ayr›lmal› ve görüflme sorgular bir tarzda de¤il adetasohbet ortam›nda geçmelidir. Ailenin bireysel kimlik saptamalar› yap›l›rken kad›-n›n mutlaka k›zl›k soyad› da sorulup kaydedilmelidir.Önemli sorulardan bir tanesi de kiflilerin akrabal›k durumudur. Bunlardan baflkakökenlerinin hangi co¤rafik bölge oldu¤u da ö¤renilmelidir. Bununla paralel et-