3 - Anadolu Üniversitesi

D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹M2. Ünite - T›p ve EtikSORUDÜfiÜNEL‹M37SORUT›p eti¤inin de dahil oldu¤u temel etik kurallar zarar vermemek, yararl›l›k, D‹KKAT özerkli¤e sayg›ve adalet olarak özetlenebilir.Zarar Vermeme ve Yararl›l›k ‹lkeleriSIRA S‹ZDED‹KKATSIRA S‹ZDETüm sa¤l›k bilimlerinin uygulamas›nda, ça¤lar boyunca, “öncelikle zarar vermeme”(primum nil nocere) ilkesinin geçerli oldu¤undan söz AMAÇLARIMIZ etmek mümkündür. AMAÇLARIMIZBaflvurulacak giriflimin ve tedavinin “yarar›” ile “zarar›” tart›lmak zorundad›r. Buda “olas›l›k” ve “risk” faktörlerinin iyi bilinmesine, yani o konuda yetkin birisi olmayadayan›r. Hiçbir zaman bunun tersi, bir etik ilke olarak savunulamaz olsa ge-K ‹ T A PK ‹ T A Prektir. Yararl›l›k ve yararl›l›¤›n sa¤l›k çal›flan›n›n günlük uygulamas›nda temel ç›k›flnoktas› olmas› da; bu ba¤lamda de¤erlendirilmelidir. Bir baflka deyiflle; bütün biyolojikyap›lar›n ölümlü oldu¤u gerçe¤inden yola ç›karak, her hastan›n her zamanTELEV‹ZYONTELEV‹ZYONiyilefltirilmesinin mümkün olmayabilece¤i sonucuna var›l›r. Bu gerekçelerle, yararsa¤lama kayg›s›ndan önce zarar vermemek düflünülmelidir. Türkçemizdeki “Kaflyapay›m derken göz ç›karma!” deyimi bu durum için oldukça ‹NTERNET uygun bir anlat›m‹NTERNETgibi gözükmektedir. T›p, difl hekimli¤i, veteriner hekimlik gibi alanlar genel olarakyararc› etkinliklerdir. Bu alanlarda temel görev, hastaya yararl› olmaya çal›flmakt›r.Amaç, mümkün oldu¤u kadar, her durumda hastan›n iyileflmesine yarayacakolan› saptamak ve uygulamaya çal›flmakt›r. Dolay›s›yla günlük uygulamada yararl›l›kve zarar vermeme ilkelerinin beraber gözetilmeleri gerekmektedir.Türkçemizdeki “Kafl yapay›m derken göz ç›karma!” deyimi hangi t›p SIRA eti¤i S‹ZDE ilkesi için bir özdeyifldurumundad›r?4SIRA S‹ZDEÖzerkli¤e Sayg› ‹lkesiDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹M“Özerklik” bireylerin ba¤›ms›z bir biçimde kendileri hakk›nda karar vermeleridir.Bu karar verme sürecinde bulunmas› gereken baz› ö¤eler vard›r. SORU Bunlar; bireyinSORUözerk olmas›, seçimini özerk biçimde yapabilmesi, sergiledi¤i eylemini de bilinçlive istekli olarak gerçeklefltirmesidir. Bu kavram “özerkli¤e sayg›” D‹KKAT kavram›n› da beraberindegetirmektedir. T›p uygulamas›nda, özellikle klinik hekimlikte, etik aç›-D‹KKATdan üzerinde durulan “hasta haklar›” kavram›n›, “insan haklar›”, “vatandafl haklar›”,hatta “tüketici haklar›” kavramlar›n›n t›bba yans›yan görünümü olarak de¤er-SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDElendirilebilir. Özerkli¤e sayg› ilkesi kiflinin kendi kendine serbestçe karar verebilmehakk› olarak tan›mlanabilir. Özerklik kavram›n›n toplumsal, kültürel AMAÇLARIMIZ ya da yaflant›salaç›lardan s›n›rl› bir özerklik oldu¤u aç›kt›r. Hastal›k yaflant›s› da özerkli¤i s›-AMAÇLARIMIZn›rlayan durumlardan birisidir. Bu ilkenin sa¤l›k bilimlerinin günlük uygulamalar›ndaya da araflt›rmalarda hayata geçirilmesi “ayd›nlat›lm›fl onam” K ‹ Tile A Pgerçekleflir.K ‹ T A PAyd›nlat›lm›fl onam bir hastan›n ya da araflt›rma dene¤inin kendisine uygulanacaktan› ve tedavi yöntemlerinin, ya da araflt›rma ifllemlerinin “kapsam›n›”, “yararlar›n›”,“risklerini”; varsa “seçenek yöntemleri” bilerek bir uygulamay› TELEV‹ZYON kabul etmesidir.Kan vermek için bir hastan›n kolunu aç›p uzatmas› “sözsüz onam” olarakTELEV‹ZYONkabul edilebilir. Ama ameliyatlardan, araflt›rmalardan önce “yaz›l› ve imzalanm›flbir onama” gereksinim duyulur. Bu tür onamlar çok daha farkl› ve daha ayr›nt›l›-d›r. A¤›r zeka gerilikleri, koma, baz› tür ruh hastal›klar› gibi durumlar‹NTERNETözerkli¤in‹NTERNETgerçekleflmesini olanaks›z k›lar.Ayd›nlat›lm›fl onam nedir? Hangi t›p eti¤i ilkesi için gereklidir?SIRA S‹ZDE5SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹MSORUSORU