3 - Anadolu Üniversitesi

4. Ünite - Hayvan Deneyleri Eti¤i85A MAÇ7Alternatif yöntemlerin ne kadar kullan›labilir vene kadar geçerli olabilece¤ini aç›klamak;Replacement ilkesi uyar›nca önerilen alternatifolanaklar›n› duymufl olan hayvan haklar› savunucular›,hatal› olarak, bunlar sayesinde her fleyinçözümlendi¤ini ve deneylerde hayvanlar›nkullan›lmas›na hiç gerek kalmad›¤›n› savunmaktad›rlar.Oysa ki, önerilmifl olan alternatif yöntemlerinhepsinin kendine göre avantaj ve dezavantajlar›ile belirli limitasyonlar› vard›r. Bu limitasyonlarnedeniyle baz› alternatif yöntemlerinkullan›labilirli¤i ve geçerli¤i s›n›rlanmaktad›r. Alternatifyöntem olarak önerilen doku ve hücrekültürlerinin özellikle canl›n›n bütünlülü¤ününgerekti¤i insan çal›flmalar›nda kullan›lmas› mümküngörülmemektedir. Örne¤in, bir transplantasyonçal›flmas›nda veya bir çok organ›n iflin içinegirdi¤i metabolik çal›flmalarda kullan›lamazlar.Yine alternatif olarak önerilen omurgas›z hayvanlarlada gerek anatomik, gerekse fizyolojikolarak insanlardan ve di¤er memeli hayvanlardanoldukça uzak bir yap›ya sahiptirler. Hattabizde bulunan baz› organlar onlarda hiç bulunmamaktad›r.Örne¤in hiçbir omurgas›z hayvandaakci¤er bulunmaz. Baz› organlar›n bizdekikarfl›l›klar› bulunsa bile yap›sal olarak çok farkl›hatta oldukça ilkel yap›dad›r. Bu duruma dolafl›msistemlerini örnek verebiliriz. Benzer gerekçelerdi¤er alternatif yöntemler için de ortaya ç›kmaktave alternatif yöntemler baz› durumlardageçerli sonuçlar verirken, baz› durumlarda alternatifkullan›m› olanaks›zlaflmaktad›r.Hayvan deneyleri ile ilgili ülkemizde ç›km›fl yasa veyönetmelikleri tan›mlamak ve özlerini aç›klamak;Hayvan deneyleri ile ilgili ülkemizde ç›kan ilkyasa 24.06.2004 tarihinde ç›kar›lm›fl 5199 say›l›“Hayvan Haklar› Kanunudur”. Kanunun amac›“hayvanlar›n rahat yaflamalar›n› ve hayvanlara eniyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek,hayvanlar›n ac›, ›st›rap ve eziyet çekmelerine karfl›en iyi flekilde korunmalar›n› her türlü ma¤duriyetlerininönlenmesini sa¤lamakt›r”. Kanununbüyük bir bölümünde “sokak hayvanlar›”, “pethayvanlar” gibi çeflitli hayvanlar›n haklar›ndansöz edilmektedir. ‹çinde s›n›rl› say›da baz› maddelerhayvan deneyleri konusundad›r. Bu yasaile “deney hayvanlar› için” etik kurullar ve yap›-lacak “hayvan deneyleri için” etik kurul onay›ndansöz edilmektedir. Bunu aç›klar nitelikte, hayvandeneylerinin eti¤i ile ilgili en önemli yasaldüzenlemelerden birisi de 6.Temmuz.2006 tarihli,26220 say›l› “Hayvan Deneyleri Etik Kurullar›-n›n Çal›flma Usul ve Esaslar›na Dair Yönetmelik”dir. Bu yönetmelik Çevre ve Orman Bakanl›¤› taraf›ndanç›kar›lm›flt›r. Bu yönetmelikle ülkemizdeilk defa 18 üyeden oluflan bir Merkezi EtikKurul kurulmufltur. Ülkemizde kurumlara ba¤l›olarak faaliyet gösteren her “deney hayvan› etikkurulu” bu merkezi etik kurula ba¤l› yerel etikkurul olarak görev yapmaktad›r. Hayvan deneyleriile ilgili etik kurallarla ilgili bilinmesi gerekenbir talimatname de 25.04.2006 tarihinde 24 numaraile ç›kar›lan “Deneysel ve Di¤er BilimselAmaçlar ‹çin Kullan›lan Deney Hayvanlar›n›nKorunmas›, Deney Hayvanlar›n›n Üretim Yerleriile Deney Yapacak Olan Laboratuvarlar›n Kurulufl,Çal›flma, Denetleme, Usul ve Esaslar›naDair Yönetmeli¤in Uygulama Talimat›” d›r.A MAÇ8