3 - Anadolu Üniversitesi

44 T›bbi Laboratuvar Eti¤iKendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›1.a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Biyoetik nedir?” bafll›¤› alt›ndadeontoloji konusunu yeniden gözden geçiriniz.2.c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Temel Etik ‹lkeleri” bafll›¤›alt›nda adalet ilkesi konusunu yeniden gözdengeçiriniz.3.d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Temel Etik ‹lkeleri” bafll›¤›alt›nda özerkli¤e sayg› konusunu yeniden gözdengeçiriniz.4.e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Temel Etik ‹lkeleri” bafll›¤›alt›nda adalet ilkesi konusunu yeniden gözdengeçiriniz.5.b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Temel Etik ‹lkeleri” konusunuyeniden gözden geçiriniz.6.e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Biyoetik nedir?” konusunuyeniden gözden geçiriniz.7.a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Sa¤l›k Bilimlerinde Eti¤inKonu Alan›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.8.b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Temel Etik ‹lkeleri” bafll›¤›alt›nda adalet ilkesi konusunu yeniden gözdengeçiriniz.9.d Yan›t›n›z yanl›fl ise “Girifl” bafll›¤› al›t›nda Hayat›m›zdanelere de¤er veririz? konusunu yenidengözden geçiriniz.10.c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Sa¤l›k Bilimlerinde Eti¤inKonu Alan›” konusunu yeniden gözden geçiriniz.S›ra Sizde Yan›t Anahtar›S›ra Sizde 1Biyoetik, biyolojinin çeflitli dallar›ndan t›bb› çeflitli alanlar›nauzanan genifl yelpazede çeflitli bilim dallar›n›n iflbirli¤iile oluflan kompleks uygulamalar› kapsamaktad›r.Biyoetik kavram›nda t›p eti¤inin u¤raflt›¤› sorunlar;insan deneyleri, gebeli¤in yapay olarak sona erdirilmesi,do¤um öncesi tan› yöntemleri, genetik dan›flmanl›k,yard›mc› üreme teknikleri, ölümün tan›mlanmas› ve organaktar›mlar› gibi konularda ortaya ç›kan de¤er sorunlar›d›r.Buna karfl›l›k en genifl anlam›yla biyoeti¤inkapsam›na iletiflim eti¤i, yönetim eti¤i ya da çevre eti¤igibi konular dahil edilebilecektir. Genel anlamda t›p vebiyolojide ortaya ç›kan de¤er sorunlar›na felsefenin,huku¤un, sosyal t›bb›n, sosyal t›bb›n, sosyolojinin veantropolojinin farkl› bak›fl aç›lar›yla yaklafl›lmas›, bu sorunlar›nçözümüne yönelik normlar›n üretilmesini deolanakl› k›lacakt›r.S›ra Sizde 2Etik, toplumun sahip oldu¤u veya olmad›¤› “de¤erlerdünyas›” ile ilgilenir. “‹yi”nin (ve “kötü”nün) ne oldu-¤u, mutlak “iyi”nin olup olmayaca¤› eti¤in temel sorunsal›d›r.Buna göre, t›p uygulamas› içindeki de¤er sorunlar›nayaklafl›m›m›z olan “iyi” ve “kötü”nün hangide¤er ölçülerine göre belirlenebilece¤i, t›p uygulamas›içerisinde gerek “toplumsal”, gerekse “evrensel” niteliklide¤erlerin olup olmayaca¤›, onun en temel amaçlar›aras›nda say›labilir.S›ra Sizde 3Hasta haklar› 1981 y›l›nda yay›nlanan Lizbon bildirgesiile tam olarak tan›mlanm›flt›r. Bu bildirgeye göre hastan›nhekimini özgürce seçme hakk›, hastan›n yeterli bilgiyiald›ktan sonra tedaviyi kabul ya da reddetme hakk›,kendisiyle ilgili t›bbi ve kiflisel bilgilerin gizlili¤inegereken sayg›n›n gösterilmesini bekleme hakk› ve “sayg›nbir biçimde ölme hakk›” oldu¤u dile getirilmifltir.S›ra Sizde 4“Öncelikle zarar vermeme” (primum nil nocere) ilkesi.Baflvurulacak giriflimin ve tedavinin “yarar›” ile “zarar›”tart›lmak zorundad›r. T›p, difl hekimli¤i, veteriner hekimlikgibi alanlar genel olarak yararc› etkinliklerdir.Bu alanlarda temel görev, hastaya yararl› olmaya çal›flmakt›r.Amaç, mümkün oldu¤u kadar, her durumdahastan›n iyileflmesine yarayacak olan› saptamak ve uygulamayaçal›flmakt›r.S›ra Sizde 5Ayd›nlat›lm›fl onam bir hastan›n ya da araflt›rma dene-¤inin kendisine uygulanacak tan› ve tedavi yöntemlerinin,ya da araflt›rma ifllemlerinin “kapsam›n›”, “yararlar›n›”,“risklerini”; varsa “seçenek yöntemleri” bilerek biruygulamay› kabul etmesidir. T›bbi eti¤in, “özerkli¤esayg› ilkesi” çerçevesinde hastadan bazen sözlü bazende yaz›l› olarak al›nmaktad›r.S›ra Sizde 6Zarar vermemek, yararl›l›k, özerkli¤e sayg› ve adaletsadece sa¤l›k bilimleri için de¤il; ayn› zamanda biyoetikiçin de geçerli en temel ilkelerdir.