3 - Anadolu Üniversitesi

40 T›bbi Laboratuvar Eti¤iSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATmümkün müdür? Genetik bilginin ulafl›labilirlik s›n›rlar› nerededir? ‹nsan neredeve ne zaman durmas› gerekti¤ini bilecek midir? HUGO projesi ile ya-SIRA S‹ZDEp›labilecek giriflimler ve popülasyon geneti¤ini etkileyecek uygulamalar insan›nDÜfiÜNEL‹M evrim sürecine do¤rudan bir müdahale niteli¤i tafl›rken, “öjeni” saplant›s›ndankurtulmak mümkün olabilecek midir? Ya 1997’ de Dolly’ ninkopyalanmas›ylaSORUkarfl›laflt›¤›m›z yeni durum bize etik aç›dan ne gibi sorunsallaryaflatacakt›r?D‹KKATÖjeni ile ilgili ayr›nt›l› bilgi için kitab›m›z›n 1.ünitesini gözden geçiriniz.SIRA S‹ZDEEtik ‹kilem SIRA S‹ZDE Nedir?Etik yarg›ya varmam›z› gerektiren düflünme ve hakl› ç›karma sürecine etik ikilemad› verilir. Karfl›laflt›¤›m›z sorunu çözmek için etik ak›l yürütme süreçlerini iflletmemizgerekmektedir. AMAÇLARIMIZEtik karar verme sürecini iflletirken ve seçimlerimizi gerekçe-AMAÇLARIMIZlendirirken yukar›da dile getirdi¤imiz ilkelerden yararlan›r›z.K ‹ T A PTELEV‹ZYON‹NTERNETK ‹ T A PEtik Ak›l Yürütme Süreci Nas›l Çal›fl›r?Öncelikle yaflanan ya da tan›k olunan olayda etik bir yön bulundu¤unun fark›navar›lmas› TELEV‹ZYON gerekir. Bu fark›ndal›k yaratma ya da duyarl›l›k oluflturma gibi bir bafllang›çnoktas›nda bulunmakla olur. Daha sonra o konuyla ilgili deontolojik, yaniyaz›l› ya da yaz›s›z kurallar›n bulunup bulunmad›¤› araflt›r›lmal›d›r. Ard›ndan bir ilkeninihlalini hakl› ç›karan bir gerekçenin bulunmas› gereklidir. ‹lkelerden birini‹NTERNETuygulamak için ötekini çi¤nemek kaç›n›lmaz olmal›d›r. Amaca göre, ihlalin biçimi,olabileceklerin “en az kötüsü” olmal›d›r. ‹lkeyi ihlal ederken, bunun etkisini en azaindirmeye çal›flmal›d›r.Günümüzde özellikle t›bb›n geliflmeye dönük yap›s› ve teknoloji aktar›m›n›n çokyo¤un yaflan›yor olmas›n›n sonucu, yak›n zamanlarda “bilim kurgu” gibi alg›lad›-¤›m›z olaylar somut bir gerçek olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Bu gerekçelerle; “genelolarak sa¤l›k bilimlerinin etik aç›dan sorgulanmas›” çok gereksinim duyulan birkonudur. Pellegrino’ ya göre “Kifliler moral öznelerdir ve kendi davran›fllar›ndansorumludurlar. Ancak hepimizin kendimizi paran›n, ünün, gücün ve prestijin bafltanç›kar›c› etkilerine karfl› koruma ödevimiz vard›r”. Belirli bir meslek grubununmesle¤e iliflkin oluflturdu¤u, korudu¤u, meslek üyelerine emredici ve onlar› belirlibir flekilde davranmaya zorlayan, kiflisel e¤ilimleri s›n›rlayan yetersiz ve ilkesizüyelerini meslekten d›fllayan, meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerinikorumay› amaçlayan mesleki ilkeler bütünü olarak tan›mlanan mesleki etik, yukar›dadile getirilen ödevimizi yerine getirmemize yard›mc› olacakt›r. Mesleki etik birmeslek grubunun eseri olarak kabul edilebilir. Bu grup ne denli güçlü kurulmuflise, etik ilkeleri de o denli etkili olmaktad›r.Toplumlar›n bilim üretenlerden beklentisi, onun “nitelikli” oluflu üzerine odaklanm›flt›r.Bu nitelik tek boyutlu de¤ildir; hem “ahlaki” hem de “profesyonel” niteli¤ibar›nd›rmaktad›r. Bir baflka söyleyiflle meslek uygulamas›n› dürüstçe gerçeklefltirmesi,ona ticari bir özellik vermemesi yan› s›ra, yüksek bilgi ve beceri düzeyindebulunmas› da beklenmektedir. Bir “ahlaki” ve “profesyonel” nitelikli olufl,onun erdemidir. Bu nitelikleri korudu¤u, onlar› yitirmedi¤i sürece toplumun beklentilerinikarfl›layabilecektir.