3 - Anadolu Üniversitesi

24 T›bbi Laboratuvar Eti¤iÖzetA MAÇ1A MAÇ2‹nsan›n varl›k yap›s›n› aç›klamak;‹nsan ilkin bir biyolojik varl›kt›r ya da bedendir,sonra tinsel bir varl›kt›r ve sonra da bir toplumsalvarl›kt›r. Bu özelliklerden her biri di¤erleriyleyo¤un etkileflim içinde bir bütünlük oluflturur.Dolay›s›yle insan biyo-psiko-sosyal bir bütünlükolarak ortaya ç›kar. Bu yap› “Toplum ve Etik”bak›m›ndan da temel oluflturmaktad›r. O nedenleinsan›n varl›k bütünlü¤ünü oluflturan ö¤elerinher birini ayr› ayr› ve iliflkileriyle görmek gerekmektedir.‹nsan yaflam›ndaki olaylar›n ço¤unlu-¤u içgüdüsel davran›fllar d›fl›ndaki düflünce vedavran›fllar taraf›ndan yönlendirilmektedir. Bunlarbüyük ölçüde insanlar›n yaflad›¤› toplumlar›nahlak ve etik de¤erleri ile flekillenmektedir.Karar-davran›fl sürecini yorumlamak;‹nsanlar günlük yaflamlar›nda çok fazla say›da veçeflitli karar-davran›fl süreçlerini yaflarlar. Ço¤udurumda günlük yaflanan olaylar insanlara çeflitliolanaklar ve seçenekler sunarlar. Bu olanak veseçeneklerin fazlal›¤› insanlar›n “özgürlü¤ünü”artt›ran bir özelliktir. Ayn› zamanda ahlak ve etikde¤erlerin de flekillendirdi¤i olanaklar günlükhayattaki her durum ve olay için farkl› olmaktad›r.Daha iyi olan davran›fl› benimseme, ona birdüflünce, bir kanaat olarak sahip olma ve böyleceerginlenme, kendini mükemmele do¤ru gelifltirmede insan›n sahip oldu¤u bir olanakt›r, bu da birkarar-davran›fl sürecini gerektirir ve bu da insan›özgürlefltirir, hatta bu temel özgürlüklerden biridir.A MAÇ4A MAÇ5Ahlak, etik, deontoloji farklar›n› aç›klamak;Toplum içinde yaflayan insanlar›n benimsedi¤ive toplum hayat›n› düzenleyen kural ve ilkeler“ahlak” olarak tan›mlan›rken, etik “ahlak felsefesi”olarak tan›mlanmaktad›r. Muhtemelen ahlaketikten çok eski ve ona göre toplum hayat›ndaçok daha temel olan bir özellik durumundad›r.‹nsanl›¤›n felsefenin olmad›¤› eski dönemlerindebile muhtemelen insanlar›n uymas› gereken ahlakkurallar› vard›. Deontoloji ise en k›sa tan›-m›yla “meslek ahlak›” olarak nitelendirilebilir.Toplum ve etik iliflkisini tan›mlamak;‹nsanlar küçük ya da büyük, fakat mutlaka toplumolarak yaflamak zoundad›rlar. “Toplum” ahlak›nortaya ç›kt›¤›, var oldu¤u ve varl›¤›n› gelifltirdi¤iortamd›r. ‹nsan nas›l olursa olsun, mutlakabir ahlaka ihtiyaç duyar. Çok zaman fark›ndade¤ilizdir, fakat bazen olaylar nedeniyle “ahlakihtiyac›n›” fazlas›yla duyar›z. Ahlak ihtiyac› yaln›zcabir yaflama düzenine duyulan ihtiyaç de¤ildir,o ayn› zamanda karar verme durumundakiinsan›n iç çat›flmalar›nda yol gösterici olur. ‹nsan“olumsuz”, “kötü iradeyi” yaln›zca bilgisiz oldu-¤u için de¤il, “kötü” oldu¤u için de ortaya koyar.‹nsan do¤as› gere¤i uymak zorunda oldu¤u ahlakkural ve ilkelerini de sorgulamakta ve bunlar›nbir analmda felsefesini yapmaktad›r.A MAÇ3Kitle- toplum fark›n› aç›klamak;Kitle toplum içinde ortaya ç›kar, fakat toplumunhemen tüm özelliklerden hiç birini tafl›maz. Bunedenle “toplumbilim (sosyoloji)” bak›m›ndanolumsuz bir kavramd›r. Toplumumuzda bir dönem“kitle” kavram› s›kca kullan›lm›flt›r. Bununbir uzant›s› olarak bu gün de kitle sporu, kitlesele¤itim vb deyimler yanl›fl olmalar›na karfl›n kullan›lmaktad›r.Kitle, genellikle k›sa süren günlükolaylar için olarak ortaya ç›kan ço¤unlukla duygusalve tepkisel olarak kendili¤inden beliren,amaç birli¤i ve örgütlenmesi olmayan, sürükleyiciolan, ancak ahlak ve etik de¤erleri olmayabilenbir insan grubudur. Bu belirtilen özelliklerinhepsi “toplum” olarak adland›r›lan insan gruplar›ndabulunmaktad›r.