3 - Anadolu Üniversitesi

6. Ünite - Rapor ve Yay›n Eti¤i133S›ra Sizde Yan›t Anahtar›S›ra Sizde 1Yay›n çeflitlerini befl ana kategoride toplamak mümkündür:1. Popüler ve aktüel yay›nlar, 2. E¤itim ve ö¤retimyay›nlar›, 3. Resmi yay›nlar, 4. Tan›t›m yay›nlar›,5. Bilimsel yay›nlar. Bazen bir yay›n birden fazla kategoriiçinde yer alabilmektedir. Hemen hepsinde etiksorunlar›n ortaya ç›kabildi¤i bu yay›nlar›n herbirininayr› hedef kitleleri ve amaçlar› vard›r.S›ra Sizde 2Günümüzde ço¤u kompüterize ve mikroprosessör kontrollüolan yüksek kapasiteli klinik analizör laboratuvardonan›mlar› ile insan hatas›n›n çok düflük oldu¤u görülmektedir.Bu tür laboratuvar donan›mlar›n›n rutinanalizler için otomatik k›sa rapor haz›rlad›klar› ve bunlarakas›tl› insan müdahelesinin bile çok zor oldu¤u bilinmektedir.Ancak, bu geliflmifl laboratuvar donan›mlar›n›notomasyonunda oluflabilecek olas› hatalar›n önlenmesiiçin gerekli periyodik bak›mlar›n aksat›lmadanyap›lmas› ve laboratuvar sorumlusunun (bafluzman›-n›n) belli aral›klarla analizleri denetlemesi gerekmektedir.Bu konular di¤er analiz laboratuvarlar›na göre t›bbilaboratuvarlarda daha önemlidir, çünkü burada sözkonusuolan “insan yaflam›d›r” ve ortaya ç›kabilacekhatalar insan yaflam›nda do¤rudan “olumsuz etkiler”do¤urabilmektedir. Oluflabilecek en küçük hata hekiminde “yanl›fl teflhis koymas›na” yol açaca¤›ndan zincirlemehata olas›l›¤› do¤maktad›r.S›ra Sizde 3Bilim, do¤al olaylar› ve davran›fllar› tan›mlamaya, bunlar›genelleme ve sistemler içinde s›n›fland›r›p organizeetmeye, neden-sonuç iliflkilerini kurarak aç›klamaya,gelecekte olacaklar› öngörmeye ve do¤ay› denetim alt›-na almay› amaçlayan, betimlemeli, yordaml› ve kontrollübir etkinliktir. Bu tan›mlamdan da anlafl›laca¤› üzrebilimin içinde araflt›rma, raporlama ve yay›n faaliyetleriyer almaktad›r. Yer yüzünde insan varoldu¤undanberi birbiri ile ba¤lant›l› iki temel gereksinim ilekarfl›laflm›flt›r: 1) Evren ve do¤ay› anlama, 2) Do¤ay› vedo¤a içinde geçen olaylar› kontrol alt›na alma. Bu ikitemel gereksinim do¤rultusunda “bilim” do¤mufl ve insanl›ktarihinin ak›fl› içinde günümüzdeki fleklini alm›flt›r.Bilim, bu temel iki gereksinim do¤rultusunda bilgiüreten ve bilgiyi yönlendiren bir süreçtir. Bir bilim felsefecisinegöre “bilim, düfllerimizi umuda çevirip sonsuzulu¤agötürendir”.S›ra Sizde 4Bilimsel dergilerin hemen hepsi tekrarlama (duplikasyonu)engellemek için “bir önlem” olarak, yay›n yazanaraflt›r›c›lardan fluna benzer bir beyan istemektedir: “Bas›lmaküzere önerilen yaz›n›n daha önce yay›mlanmad›¤›,yay›mlanmak üzere kabul edilmedi¤i ve halen baflkabir yerde yay›mlanmak için de¤erlendirilmedi¤i”.Bu, aç›k bir ibare olarak baflvuru (üst yaz›n›n) yaz›s›n›niçine yazar veya yazarlar›n imzas›yla konulmaktad›r.S›ra Sizde 5Afl›rma esas olarak dört flekilde karfl›m›za ç›kmaktad›r:• Tam Afl›rma (Kaba ya¤malama) : Yaz›l› eserioldu¤u gibi afl›rma, yaz›l› eserin sadece baz› k›-s›mlar›n› oldu¤u gibi afl›rma veya afl›ran bir baflkakiflinin çal›flmas›ndan afl›rma biçimlerindekarfl›m›za ç›kmaktad›r.• ‹nce Ya¤malama: Yaz›l› eserin tümünü veyabölümlerini de¤ifltirerek afl›rmak ya da baflkas›-n›n fikrini kendi fikri gibi sunmak biçimlerindekarfl›m›za ç›kmaktad›r.• Bilimsel Korsanl›k : Baflka araflt›rmac›lar›n sonuçve yorumlar›n›, kaynak göstermeksizin yada, yay›nc›dan izin al›nmas›n› gerektiren durumlarda,izin almaks›z›n kendi yay›n›nda kullanmakbiçimindeki afl›rma ise, bilimsel korsanl›kolarak adland›r›lmaktad›r.• Kendinden Afl›rma : Araflt›r›c›n›n daha önce yay›nlananbir eserinden kaynak gösterme yapmaks›z›ndar veya genifl kapsaml› al›nt› yapmas›d›r.S›ra Sizde 6Akademik tez dan›flman›n›n uymas› gereken bilimselve etik ilkeler esas olarak flunlard›r:• Aday ile iliflkilerinde dürüstlü¤ü, yans›zl›¤›, sorumlulu¤u,ilkeli akademik davran›fllar› temelalmal› ve bu davran›fllar›n› adaya yans›tarakona rehberlik etmelidir. Ancak, bu ölçüt ve de-¤erler sadece aday-akademik dan›flman iliflkileriile s›n›rl› kalmamal›d›r, çünkü akademik dan›flmanbilimsel araflt›rma yaflam›n›n henüz bafllar›ndaolan genç araflt›r›c›ya ayn› zamanda modeloluflturmakta ve davran›fllar›yla örnek olmaktad›r.